تحلیلی بر رضایتمندی دانش‌آموزان از مؤلفه‌های کالبدی مدرسه با تأکید بر یادگیری مشارکتی بررسی موردی: مدارس پسرانه دوره اول متوسطه تبریز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، دانشگاه محقق اردبیلی، استان اردبیل، شهر اردبیل

2 استادیار گروه معماری، دانشگاه محقق اردبیلی، استان اردبیل، شهر اردبیل

3 دانشیار گروه مشاوره، دانشگاه محقق اردبیلی، استان اردبیل، شهر اردبیل

چکیده

توجه به ویژگیهای محیط کالبدی و تأثیر آن بر یادگیری در فضاهای آموزشی میتواند به یادگیری بهتر دانشآموزان و همچنین رضایت آنها از محیط کمک کند. ازاینرو، در طراحی مدارس توجه به نیاز کاربران از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. هدف از تحقیق، تحلیل رضایتمندی دانشآموزان از مؤلفههای کالبدی مدرسه با تأکید بر یادگیری مشارکتی است. روش تحقیقِ پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش، پیمایشی (زمینهیابی) است و برای تحلیل دادهها از نرمافزار24SPSS استفاده شده است. جامعه آماری آن شامل 4911 نفر دانشآموز پسرِ مقطع متوسطه (دوره اول) در شهر تبریز است که نمونه شامل 356 نفر از طریق فرمول کوکران به دست آمد. پرسشنامه بین دانشآموزان چهار مدرسه که بهطور خوشهای از مناطق دهگانه شهر انتخاب شدند، توزیع گردید. تحلیلها مبنی بر عدم رضایت دانشآموزان از محیط کالبدی است و دانشآموزان خواستار فضاهایی با معماری بر مبنای یادگیری و فعالیت مشارکتی بودند. نتایج نشان داد که میانگین وضعیت رضایت از محیط کالبدی مدارس پایینتر از میانگین متوسط جامعه است و همچنین ساختار کالبدی مدارس برای یادگیری مشارکتی مناسب نبوده، در وضعیت نامطلوبی قرار دارد. درنهایت نتایج مستخرج از پژوهش حاکی از آن است که ایجاد فضاهایی با هندسه و مبلمان انعطافپذیر و اجتماعپذیر، توجه به رنگ، جذابیت بصری، آسایش محیطی و فضای سبز امری مهم در جهت ایجاد فضایی مطلوب و مناسب برای دانشآموزان بهشمار میرود.

کلیدواژه‌ها


-  اسماعیل، میریام (1390). راهبردهای یادگیری مشارکتی در مدارس و اصول سازمان یادگیرنده (مترجم:  خسرو نظری). تهران: نشر زیتون سبز.
-  بردی حق‌نیا، حلیم و بردی حق‌نیا، رحیم (1395). راهکارهای بهینه‌سازی فضاهای آموزشی مدارس کشور. فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی،2، 50-55.
-  پورباقر، سمیه (1392). شناخت عوامل کالبدی مؤثر در ارتقا رضایتمندی دانشآموزان در فضاهایآموزشی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت‌دبیر شهیدرجائی.
-  تابش، محمد (1395). مدرسه دلخواه، بررسی عوامل مؤثر بر حس دلبستگی دانش‌آموزان و معلمان نسبت به مدرسه و فضاهای یادگیری با توجه به معماری و مبلمان آن.نشریه رشد معلم،299، 10-12.
-  حاجی حسنلو، خدیجه، خالق‌خواه، علی، زاهد بابلان، عادل، و معینی‌کیا، مهدی (1395). تأثیر یادگیری مشارکتی با گروه‌های پیشرفت بر خودکارآمدی و خودپنداره ریاضی دانش‌آموزان.فصلنامه روانشناسی تربیتی،43، 117-137.
-  ذوفن، شهناز، و لطفی، خسرو (1368). کاربرد مواد آموزشی رسانههای آموزشی برای معلم.تهران: دفتر تحقیقات و برنامه‌ریزی وزارت آموزش و پرورش.
-  رحمتی، رضا (1379). تأثیر عوامل محیطی بر رفتار در محیط‌های‌آموزشی.مجله مدرسه،23.
-  زمانی، عشرت، و نصراصفهانی، احمدرضا (1386). ویژگی‌های فیزیکی و فرهنگی فضاهای‌آموزشی دوره ابتدایی چهار کشور پیشرفته جهان از دید دانش‌آموزان ایرانی و والدین آنان. فصلنامه نوآوریهای آموزشی،23، 55-84.
-  شاطریان، رضا (1389). طراحی و معماری فضاهای آموزشی.تهران: انتشارات سیمای دانش.
-  شکاری، عباس (۱۳۹۱). تأثیر یادگیری مشارکتی بر رشد مهارت‌های‌اجتماعی دانش‌آموزان. فصلنامه راهبردهای آموزش،5(1)، 31-37.
-  عظمتی، حمیدرضا، امینی‌فر، زینت، و پورباقر، سمیه (1395). الگوی چیدمان‌فضایی مدارس نوین مبتنی بر اصول مدارس اسلامی در راستای ارتقای یادگیری افراد. نقشجهان،6(2)، 16-23.
-  عظیمی و همکاران (1395). تأثیر اجرای شیوه‌های مختلف یادگیری مشارکتی بر خودکارآمدی عمومی دانش‌آموزان. پژوهش در برنامهریزی درسی، 13(2)، 99-109.
-  فیشر، رابرت (1386). آموزش یادگیری به کودکان(مترجم: فروغ کیان‌زاده). اهواز: نشر رسش. 
-  کاتب، مونا، دیواندری، جواد، و دانایی نی، احمد (1395). نقش فضای باز، طبیعت و منظر در ارتقای کیفیت آموزشی مدارس.فصلنامه معماری سبز،2(5)، 21-28.
-  کامل‌نیا، حامد (1388).دستور زبان طراحی محیطهای یادگیری.تهران: انتشارات سبحان نور.
-  کامل‌نیا، حامد (1389). نگرشی نو بر طراحی محیط‌های یادگیری.مجله معماری و فرهنگ،12(6)، 41.
-  لطف‌عطا، آیناز (۱۳۸۷). تأثیر عوامل محیطی بر یادگیری و رفتار در محیط‌های‌آموزشی (ابتدایی) در شهر.مدیریت شهری، ۲۱، 73-90.
-  معیری‌نیا، مریم (1388).طراحی نورپردازی برای محیطهای آموزشی.تهران: نشر طحان.
 
-   Azzi, V., Catharine, D., & Roberto, J., (2007). An evaluation method for school building design at the preliminary phase with optimization of aspects of environmental comfort for the school system of the State São Paulo in Brazil.Building and Environment,42(2), 984-999.
-   Amirul, N., et al.(2013). The physical classroom learning environment, International Higher Education Teaching and Learning Conference. Malaysia.
-   Barrett, P., Davies, F., Zhang, Y., & Barrett, L. (2015). The impact of classroom design on pupils' learning: Final results of a holistic, multi-level analysis. Building and Environment, 89, 118-133.
-   Basye, D., Grant, P., Hausman, S., & Johnston, T. (2012). Get active: Reimagining learning spaces for student success Eugene.United States of America: ISTE, International Society for Technology in Education.
-   Berry, M. (2002). Healthy School Environment and Enhansed Educational Performance.Washington DC: The Carpet and Rug Institute (CRI).
-   Butt, B., & Rehman, K., (2010). A study examining the students satisfaction in higher education. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 2(2), 5446-5450.
-   Carr, P. J. (1998).Keeping up Appearances: Informal Social Control in a White Working-Class Neighborhood in Chicago. Ph.D. dissertation. University of Chicago Department of Sociology.
-   Chan, K. M., Li, C. M., Ma, E. P., Yiu, E. M., & McPherson, B. (2015). Noise levels in an urban Asian school environment. Noise Health,17, 48-55.
-   Day, C. (2007).Environment & Children: Passive lessons from the everyday environment.UK: Elsevier Architectural Press.
-   Duyan, F., & Rengin, Ü. (2016). A research on the effect of classroom wall colours on student’s attention. ITU Journal of the Faculty of Arcitechture, 13(2), 73-78.
-   Fehlandt, M. (2017). Flexible Classroom Design And Its Effects On Student-Centered Teaching And Learning. School of Education Student Capstone Projects, Hamline University Saint Paul, Minnesota, Course Project Facilitator(s): Maggie Struck. 
-   Hawes, T. (2012). Effects of four workplace lighting technologies on perception, cognition. International Journal of Industrial Ergonomics,42, 122-128.
-   Han, H., Kiatkawsin, K., Kim, W., & Hong, J. (2017). Physical classroom environment and student satisfaction with courses. Assessment & Evaluation in Higher Education, 47, 1-10.
-   Henry, T. (2001). Creating a Place where People Want to be. Middle Ground,3, 10-19.
-   Haverinen-Shaughnessy, U., & Shaughnessy, R. J. (2015). Effects of Classroom Ventilation Rate and Temperature on Students’ Test Scores, project Clean standards research for schools. PLoS ONE Journal, 10(8), 1-14.
-   Hidayahtuljamilah Ramli, N., Ahmad, S., & Haji Masri, M. (2013). Improving the Classroom Physical Environment: Classroom users’ perception. Social and Behavioral Sciences,101, 221-229.
-   Kaplan, S. (1995). The Restorative Benefits of nature: Toward an integrative framework. Journal of environmental psychology,15, 169-181.
-   London, W. (1988). Brain Mind Bulletin Collections. Nevi Sense Bulletin,1, 240-46.
-   Mcinerney, V., Mcinerney, D. M., & Marsh, H. W. (1997). Effects of metacognitive strategy training within a cooperative group learning context on computer achievement and anxiety: an aptitude – treatment interaction study. Journal of Educational Psycholog,89, 686-695. 
-   Nichols, J. D., & Miller, R. B. (1994). Cooperative learning and student motivation. Contemporary Educational Psychology, 19(2), 67-78.
-   Shaari, M. SH., & Ahmad, S. (2015). Physical Learning Environment: Impact on Children School Readiness in Malaysian Preschools.Procedia - Social and Behavioral Sciences,222(23), 9-18.
-   Stevens, R. J., & Slavin, R. E. ( 1995 ). Effects of cooperative learning approach in reading and writing. Elementary School Journal, 95(3), 241-262.
-   Suleman, Q., & Hussain, I. (2014). Effects of Classroom Physical Environment on the Academic Achievement Scores of Secondary School Students in Kohat Division, Pakistan. International Journal of Learning & Development,4, 71-82.
-   Volet, S., Vauras, M., Salo, A. E., & Khosa, D. (2016). Individual contributions in student-led collaborative learning: Insights from two analytical approaches to explain the quality of group outcome. Learning and Individual Differences Journal,53, 79-92.
-   Williams, D. T. (1996). The Dimensions of education: recent research on school size. OSSC Bulletin, 39(1), 13-23.
-           Young, E., H. A., Green, L., Roehrich-Patrick, L. J., & Gibson, T. (2003). Do K-12 school facilities affect education outcomes?. Nashville, TN: Tennessee Advisory Commission on Intergovernmental Relations,299, 479-497.