آموزش برداشت آگاهانه از نمونه‌های معماری: رویکردها و راهکارها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، استان تهران، شهر تهران

2 استاد معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، استان تهران، شهر تهران

3 دانشیار معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، استان تهران، شهر تهران

چکیده

دانشجویان معماری معمولاً در شروع طراحی نمونههای مشابه را جستوجو و مطالعه میکنند. توصیه به بهرهگیری از آثار معماری در طراحی در جهت ارتقای کیفیت طراحی انجام میشود. اما اگر این آثار به شیوه نادرست استفاده شوند به کپیبرداری و برداشت سطحی منجر میگردند. در این پژوهش سؤال اصلی این است که چگونه میتوان به دانشجویان شیوه صحیح برداشت از آثار معماری را آموخت. در این تحقیق فرآیند بهرهگیری از آثار تحت عنوان فرآیند برداشت در سه مرحله انتخاب اثر، خواندن اثر و آفریدن ایده تعریف میشود. سپس به مطالعات و دستاوردهای سایر پژوهشگران مراجعه شده، عوامل مؤثر، رویکردها و راهکارهای ارتقای هر مرحله از برداشت به روش کیفی بررسی میشود. یافتههای پژوهش نشان میدهد در مرحله انتخاب اثر، نوع داده (نقشهها، تصاویر، دیدن واقعیت اثر، زمینه و سایر آثار مرتبط) بر مراحل بعد تأثیرگذار است. یافتهها همچنین نشان میدهد ویژگیهای طراح (خبرگی، توانایی، اهداف و رویکردها) بر کل فرآیند برداشت مؤثر است. در انتها نتیجهگیری میشود که راهکارهای ارتقای برداشت که میتواند در آموزش معماری مورد استفاده قرار گیرد شامل استفاده از آثار متنوع و دادههای متنوع از اثر، خواندن همهجانبه، ارتقای مهارت ایدهآفرینی و تمرین برداشت است.

کلیدواژه‌ها


-   آلن، ادوارد (1390). ساختمان‌ها چگونه عمل می‌کنند (مترجمان: محمود گلابچی و کتایون تقی‌زاده). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-   پیرنیا، محمدکریم، و معماریان، غلامحسین (1389). سبک‌شناسی معماری ایران. تهران: انتشارات سروش دانش.
-   حجت، عیسی (1381). حرفی از جنس زمان: نگاهی نو به شیوه‌های آموزش معماری در ایران. نشریه هنرهای زیبا، 12، 50-58.
-   حجت، عیسی (1391). معماران کوچک: آموزش معماری از آموزش سینه به سینه تا آموزش شانه به شانه. فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 14(56)، 37-53.
-   حجت، عیسی (1392). سنت و بدعت در آموزش معماری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-   ذاکری، محمدحسین (1391). بهره‌گیری خلاقانه از پیشینه‌ها در طراحی معماری. رساله دکتری معماری، دانشگاه تهران، پردیس هنرهای زیبا، دانشکده معماری.
-   خاکزند، مهدی، مظفر، فرهنگ، فیضی، محسن.، و عظیمی، مریم (1388). قیاس بصری و جایگاه آن در آموزش خلاق طراحی معماری. نشریه علمی پژوهشی فناوری آموزش، 4، 153-162.
-   راپاپورت، ایموس (1389). انسان شناسی مسکن (مترجم: خسرو افضلیان). تهران: انتشارات حرفه هنرمند.
-   زوی، برونو (1395). چگونه به معماری بنگریم (مترجم: فریده گرمان). تهران: انتشارات شهیدی.
-   سیف، علی اکبر (1394). روانشناسی پرورشی، روانشناسی یادگیری و آموزش. تهران: انتشارات دوران.
-   شولتز، کریستین نورنبرگ (1394). روح مکان: به سوی پدیدار شناسی معماری (ترجمه محمدرضا شیرازی). تهران: انتشارات رخدادنو.
-   فیضی، محسن، و خاکزند، مهدی (1392). فرم، فضا نظم در معماری ایرانی. تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.
-   قبادیان، وحید (1393). بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-   کلامی، مریم (1393). دانش شخصی (ضمنی) و مولد اولیه طراحی، راهکارهایی جهت بهره‌گیری از دانش شخصی در یافتن مولد اولیه در آغاز آموزش معماری. رساله دکتری تخصصی معماری، دانشگاه شهید بهشتی.
-   لاوسون، برایان (1388). طراحان چگونه می‌اندیشند: ابهام‌زدایی از فرآیند طراحی (مترجم: حمید ندیمی). تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
-   محمودی، سیدامیرسعید، و ذاکری، سیدمحمدحسین (1390). استخراج دانش کاربردی از پیشینه‌ها و تأثیر آن برخلاقیت در طراحی معماری. نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، 3(47)، 39-50.
-   معماریان، غلامحسین (1393). سیری در مبانی نظری معماری، چاپ نهم. تهران: انتشارات سیمای دانش.
-   میرجانی، حمید (1388). رجوع معمارانه به گذشته، جست‌وجوی روشی جهت کسب دانش عملی طراحی از طریق تجربه مصادیق معماری. رساله دکتری معماری، دانشگاه شهید بهشتی.
-   ندیمی، حمید، و شریعت‌راد، فرهاد (1391). منابع ایده پردازی معماری جستاری در فرآیند ایده پردازی چند معمار از جامعه حرفه‌ای کشور. نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، 17(2)، 5-14.
-   Akin, Ö. (2002). Case-based instruction strategies in architecture. Design Studies, 23(4), 407-431. 
-   Atilola, O., & Linsey, J. (2015). Representing analogies to influence fixation and creativity: A study comparing computer-aided design, photographs, and sketches. Artificial Intelligence for Engineering Design, Analysis and Manufacturing, 29(02), 161-171
-   Atilola, O., Tomko, M., & Linsey, J. S. (2016). The effects of representation on idea generation and design fixation: A study comparing sketches and function trees. Design Studies, 42, 110-136. 
-   Atilola, O., Viswanathan, V., & Linsey, J. (2012). A study on the representation of examples in learning engineering concepts. Paper presented at the ASME 2012 International Design Engineering Technical Conferences and Computers and Information in Engineering Conference.
-   Bonnardel, N., & Marmèche, E. (2005). Towards supporting evocation processes in creative design: A cognitive approach. International Journal of Human-Computer Studies, 63(4–5), 422-435.
-   Cai, H., Do, E. Y. L., & Zimring, C. M. (2010). Extended linkography and distance graph in design evaluation: an empirical study of the dual effects of inspiration sources in creative design. Design Studies, 31(2), 146-168.
-   Cardoso, C., & Badke-Schaub, P. (2009). Give design a break? The role of incubation periods during idea generation. Paper presented at the DS 58-2: Proceedings of ICED 09, the 17th International Conference on Engineering Design, Vol. 2, Design Theory and Research Methodology, Palo Alto, CA, USA, 24.-27.08. 2009.
-   Cardoso, C., & Badke-schaub, P. (2011). The influence of different pictorial representations during idea generation. The Journal of Creative Behavior, 45(2), 130-146. 
-   Casakin, H. (2004). Visual analogy as a cognitive strategy in the design process: Expert versus novice performance. Journal of Design Research, 4(2), 253-268. 
-   Casakin, H., & Goldschmidt, G. (1999). Expertise and the use of visual analogy: Implications for design education. Design Studies, 20(2), 153-175. 
-   Chai, C., Cen, F., Ruan, W., Yang, C., & Li, H. (2015). Behavioral analysis of analogical reasoning in design: Differences among designers with different expertise levels. Design Studies, 36(0), 3-30. 
-   Chan, J., Fu, K., Schunn, C., Cagan, J., Wood, K., & Kotovsky, K. (2011). On the benefits and pitfalls of analogies for innovative design: Ideation performance based on analogical distance, commonness, and modality of examples. Journal of Mechanical Design, 133(8), 081004-1-11. 
-   Chan, J., & Schunn, C. (2015). The impact of analogies on creative concept generation: Lessons from an in vivo study in engineering design. Cognitive science, 39(1), 126-155. 
-   Cheng, P., Mugge, R., & Schoormans, J. P. (2014). A new strategy to reduce design fixation: Presenting partial photographs to designers. Design Studies, 35(4), 374-391. 
-   Chiu, F. C. (2015). Improving your creative potential without awareness: Overinclusive thinking training. Thinking Skills and Creativity, 15(0), 1-12.
-   Chiu, M. L., & Shih, S. G. (1997). Analogical reasoning and case adaptation in architectural design: computers vs. human designers. CAAD futures, 787-800.
-   Christensen, B. T., & Schunn, C. D. (2007). The relationship of analogical distance to analogical function and preinventive structure: The case of engineering design. Memory & Cognition, 35(1), 29-38. 
-   Cubukcu, E., & Cetintahra, G. E. (2010). Does analogical reasoning with visual clues affect novice and experienced design students' creativity? Creativity Research Journal, 22(3), 337-344. 
-   Dahl, D. W., & Moreau, P. (2002). The influence and value of analogical thinking during new product ideation. Journal of Marketing Research, 39(1), 47-60.
-   Doboli, A., & Umbarkar, A. (2014). The role of precedents in increasing creativity during iterative design of electronic embedded systems. Design Studies, 35(3), 298-326. 
-   Eckert, C., Stacey, M., & Clarkson, P. (2000). Algorithms and inspirations: creative reuse of design experience. Paper presented at the Proceedings of the Greenwich 2000 International Symposium: Digital Creativity.
-   Eilouti, B. H. (2009). Design knowledge recycling using precedent-based analysis and synthesis models. Design Studies, 30(4), 340-368. 
-   Fu, K., Chan, J., Cagan, J., Kotovsky, K., Schunn, C., & Wood, K. (2013). The meaning of “near” and “far”: the impact of structuring design databases and the effect of distance of analogy on design output. Journal of Mechanical Design, 135(2), 021007-1-12. 
-   Gentner, D. (1983). Structure-mapping: A theoretical framework for analogy. Cognitive science, 7(2), 155-170. 
-   Gentner, D., Loewenstein, J., & Thompson, L. (2003). Learning and transfer: A general role for analogical encoding. Journal of Educational Psychology, 95(2), 393-408. 
-   Goldschmidt, G. (2001). Visual analogy: A strategy for design reasoning and learning. Design knowing and learning. Cognition in design education, 199-220.
-   Goldschmidt, G. (2011). Avoiding design fixation: transformation and abstraction in mapping from source to target. The Journal of Creative Behavior, 45(2), 92-100.
-   Goldschmidt, G., & Sever, A. L. (2011). Inspiring design ideas with texts. Design Studies, 32(2), 139-155. 
-   Gonçalves, M., Cardoso, C., & Badke-Schaub, P. (2012). How far is too far? Using different abstraction in textual and visual stimuli. Paper presented at the DS 70: Proceedings of DESIGN 2012, the 12th International Design Conference, Dubrovnik, Croatia.
-   Gonçalves, M., Cardoso, C., & Badke-Schaub, P. (2013) Inspiration peak: exploring the semantic distance between design problem and textual inspirational stimuli. International Journal of Design Creativity and Innovation, 1(4), 215-232. 
-   Guilford, J. P. (1987). Creativity research: Past, present and future. Frontiers of creativity research: Beyond the basics, 33-65. 
-   Holyoak, K. J., & Thagard, P. (1997). The analogical mind. American Psychologist, 52(1), 35.
-   Kohn, N. W., & Smith, S. M. (2011). Collaborative fixation: Effects of others' ideas on brainstorming. Applied Cognitive Psychology, 25(3), 359-371. 
-   Kowaltowski, D. C., Bianchi, G., & De Paiva, V. T. (2010). Methods that may stimulate creativity and their use in architectural design education. International Journal of Technology and Design Education, 20(4), 453-476.
-   Leake, D. B. (1996). Case-Based Reasoning: Experiences, lessons and future directions. MIT press.
-   Maher, M. L., & Pu, P. (2014). Issues and applications of case-based reasoning to design. Psychology Press.
-   McKoy, F. L., Vargas-Hernández, N., Summers, J. D., & Shah, J. J. (2001). Influence of design representation on effectiveness of idea generation. Paper presented at the ASME IDETC Design Theory and Methodology Conference, Pittsburgh, PA, Sept.
-   Moraes Zarzar, K. (2003). Use and adaptation of precedents in architectural design. Toward an evolutionary design model. 
-   Nijstad, B. A., Stroebe, W., & Lodewijkx, H. F. (2002). Cognitive stimulation and interference in groups: Exposure effects in an idea generation task. Journal of Experimental Social Psychology, 38(6), 535-544.
-   Ozkan, O., & Dogan, F. (2013). Cognitive strategies of analogical reasoning in design: Differences between expert and novice designers. Design Studies, 34(2), 161-192. 
-   Sarkar, P., & Chakrabarti, A. (2011). Assessing design creativity. Design Studies, 32(4), 348-383.
-   Torrance, E. P. (1968). Torrance tests of creative thinking. Personnel Press, Incorporated.
-   Tsenn, J., Atilola, O., McAdams, D. A., & Linsey, J. S. (2014). The effects of time and incubation on design concept generation. Design Studies, 35(5), 500-526. 
-   Van Boeijen, A., Daalhuizen, J., Zijlstra, J., & van der Schoor, R. (2013). Delft Design Guide: Design Methods. BIS Publishers.
-   Vosniadou, S., & Ortony, A. (1989). Similarity and analogical reasoning. Cambridge University Press.
-   Wallas, G. (1926). The art of thought. The University of Michigan. Harcourt Brace publication.
-   Ward, T. B. (1998). Analogical distance and purpose in creative thought: Mental leaps versus mental hops. Advances in analogy research: Integration of theory and data from the cognitive, computational, and neural sciences, 221-230.
-   Wertheimer, M. (1959). Productive thinking. New York: Harper.
-                 Youmans, R. J., & Arciszewski, T. (2014). Design fixation: Classifications and modern methods of prevention. Artificial Intelligence for Engineering Design, Analysis and Manufacturing, 28(02), 129-137.