ارزیابی کارکرد مکان سومی کافه‌ها برای جوانان در خیابان انقلاب و ولیعصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد طراحی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، استان تهران، شهر تهران

2 استادیار گروه شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، استان تهران، شهر تهران

چکیده

مکانهای سوم، مکانهای عمومی و جذابی هستند که زندگی غیررسمی شهروندان در آنها شکل میگیرد و از این رو به پویایی فضای شهری که بستر حضور این مکانها هستند، کمک میکنند. با توجه به ویژگی مکانهای سوم و نیازهای گروه سنی جوان که برقراری روابط اجتماعی با گروه همسالان و پر کردن اوقات فراغت است، در این پژوهش از میان انواع مکانهای سوم، کافهها که نماینده مبادله اجتماعی و مطابق با نظر الدنبرگ بارزترین نمونۀ مکان سوم هستند، مورد بررسی قرار گرفتند. پژوهش حاضر در حیطه پژوهشهای کیفی قرار دارد که با استفاده از روش تحلیل موضوعی به بررسی کافهها و کافیشاپهای دو خیابان انقلاب و ولیعصر شهر تهران میپردازد. هدف این پژوهش تطابق دادن مکانهای مذکور با ویژگیهای مکان سوم و جاذب جوانان و تأثیر آنها بر تولید فضا بر اساس تفاوت کارکردی کافه و کافیشاپ و نقش متفاوتشان در شکلدهی به زندگی روزمره است. نتایج حاصل نشانگر آن هستند که اگرچه این مکانها کارکرد اولیه یکسانی دارند، اما فرم و کارکردهای ثانویه آنها تحت تأثیر ویژگیهای بستر قرارگیریشان بهگونهای متفاوت شکل میگیرد. همین امر سبب بازتولید تمایز ماهیت کافهها و کافیشاپها بهعنوان مکانهای سوم و بازخورد آنها بر بستر قرارگیریشان میگردد.

کلیدواژه‌ها


-   احدی، شراره (1386). معرفی کافه نادری در قلمرو پاتوق‌های روشنفکری. مجله فرهنگ مردم، 21-22، 138-142.
-   آزادارمکی، تقی (1384). پاتوق و مدرنیتۀ ایرانی. تهران: نشر لوح فکر.
-   تانکیس، فرن (1390). فضا، شهر و نظریه اجتماعی (مترجمان: حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-   حبیبی، سید محسن (1379). جامعه مدنی و حیات شهری. نشریه هنرهای زیبا، 7، 21-33.
-   سخاوت، زکیه (1388). جوان فراغت فضای شهری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه تهران.
-   شهری، جعفر (1369). تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، جلد چهارم. تهران: نشر رسا.
-   صدری، فاطمه (1390). بررسی مردم شناختی سیر تحولات کافه و کافه نشینی (مطاله موردی مناطق مرکزی شهر تهران). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
-   طرح و معماری (1392). پروژه ارتقای کیفی محور دماوند، انقلاب و آزادی. تهران: سازمان زیباسازی شهر تهران.
-   قنادان، منصور، و دیگران (1375). جامعه‌شناسی مفاهیم کلیدی. تهران: آوای نور.
-   گلاسر، ویلیام (1391). تئوری انتخاب: روان‌شناسی جدید در آزادی فردی (مترجم: نورالدین رحمانیان). تهران: نشر آشیان.
-   محمدپور، احمد (1392). روش تحقیق کیفی ضد روش، جلد 2. تهران: انتشارات جامعه‌شناسان تهران.
-   مصاحب، غلامحسین (1345). دایره‌المعارف فارسی. تهران: انتشارات فراکلین.
-   معاونت برنامه‌ریزی سازمان ملی جوانان (1381). طرح پژوهشی بررسی وضعیت اوقات فراغت جوانان. تهران: سازمان زیباسازی شهر تهران.
-   معاونت برنامه‌ریزی و توسعه سازمان زیباسازی شهر تهران (1388). پرونده ثبت ملی و جهانی خیابان ولیعصر (عج)، جلد 1. تهران: سازمان زیباسازی شهر تهران.
-   مهندسین مشاور شاران (1382). مطالعات سازمان فضایی و سیمای شهری. تهران: حوزه معاونت معماری و شهرسازی شهرداری تهران.
 
-   Bernhardt, A. (2010). Downtown Economics, ideas for Increasing Vitality in Community Business Districts. University of Wisconsin-Extention, 172, 1-2.
-   Carmona, M., et al. (2010). Public Places, Urban Spaces: The Dimensions of Urban Design. Oxford; Boston: Architectural Press.
-   Crick. A. (2011). Rethinking Oldenburg: third Place and Generation Y in a Developing Country Context, Internal CHRIE Conference, paper 7.
-   Gans, H. J. (1961). The balanced community: homogeneity or hetrogenity in residential areas?. Journal of the American Institute of Planners, 27, 176-184.
-   Lefebvre, H. (1991). The Production of Space. Oxford: Blackwel.
-   Mehta, V., & Bosson, J. K. (2011). Third Places and Social Life of Streets. Environment and Behavior, 42(6), 779-805.
-   Montgomery, J. (1997). Café Culture and the City: The role of pavement café in urban public social life. Journal of Urban Design, 2(1), 83-102.
-   Oldenburg, R. (1999). The Great Good Place: Cafes, Coffee Shops, Bookstores, Bars, Hair Salons, and Other Hangouts at the Heart of a Community. New York: Marlowe.
-   Zukin, S. (1995). The Culture of Cities. New York: Blackwell.