بازخوانی سیمای اصیل باغ شاه اشرف البلاد (بهشهر)؛ در دوره های مختلف تاریخی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مرمت و احیا بناهای تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان

2 دکتری شهرسازی، دانشگاه تهران، تهران

3 دانشیار گروه مرمت بناهای تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان

چکیده

باغ شاه بهشهر یکی از باغهایی است که در زمان شاه عباس صفوی و همزمان با پایهریزی شهر اشرفالبلاد (بهشهر کنونی)، بهعنوان دیوانخانه - محلی برای به حضور پذیرفتن و پذیرایی از سفرا و مهمانهای دربار - در این شهر ساخته شد. این باغ در طول تاریخ زندگی خود دچار تغییرات و تحولات بسیار شده است و آنچه اکنون از آن مشاهده میشود، بیشتر شبیه به یک پارک امروزی است تا یک باغ ایرانی؛ اما نظم هندسی موجود در باغ و نظام کاشت درختان کهنسال باغ و گردش آب موجود و دیواره مستحکم و برج و باروهای قدیمی آنکه تا به امروز باقیماندهاند، تصویر کلی از چهره اصیل باغ را تداعی میکنند. این تغییرات که ساختار باغ را متحول نموده است، به یکباره اتفاق نیفتاده بلکه بهمرور و در طی دورههای تاریخی متعدد و بر اثر توجهات و بیتوجهیهای پیاپی بهوجود آمده است. بنابراین این مقاله در پی یافتن پاسخی برای این پرسش است که با وجود تغییر بخشهای گستردهای از باغ و با در دست داشتن مجموعۀ اسناد و شواهد باقیمانده، بازیابی ساختار باغ شاه بهشهر در دورههای مختلف تاریخی چگونه امکانپذیر است؟ ازاینرو سعی شده تا با بررسی بخشهای باقیمانده از ساختار اصیل باغ و مطالعه متون و اسناد تاریخی موجود، چهره اصیل باغ تا حد ممکن آشکار و سیر تحولات آن مشخص شود.

کلیدواژه‌ها


-  اعتمادالسلطنه، محمدحسن بن علی (1364) مرآتالبلدان، به کوشش پرتو نوری اعلاء و محمدعلی سپانلو، نشر اسفار، تهران.
-  باباعسگری، علی (1350) اشرفالبلاد، شرکت سهامی ایران چاپ، تهران.
-  دلاواله، پیترو (1370) سفرنامه پیترو دلاواله، ترجمه شعاع الدین شفا، چاپ دوم، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
-  دمورگان، ژاک (1335) سفرنامه دمورگان، ترجمه جهانگیر قائم مقامی، انتشارات طهوری، تهران.
-  رابینو، یاسنت لوئی (1365) سفرنامه مازندران و استرآباد، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
-  سعیدیان، عبدالحسین (1387) شناخت شهرهای ایران، چاپ ماه منظر، تهران.
-  شاردن، ژان (1350) سیاحتنامه شاردن، ترجمه محمد عباسی، جلد چهارم، انتشارات امیرکبیر، تهران.
-  فریزر، جیمز بیلی (1364) سفرنامه فریزر معروف به سفر زمستانی، ترجمه منوچهر امیری، انتشارات طوس، تهران.
-  میرزا ابراهیم (1355) سفرنامه استرآباد و مازندران و گیلان، به کوشش مسعود گلزاری، انتشارات بنیاد فرهنگ، تهران.
-  ناصرالدین شاه قاجار (1384) سفرنامه ناصرالدین شاه به مازندران، تصحیح هارون وهومن، انتشارات پانیذ، تهران.
-  ویلبر، دونالد (1387) باغهای ایران و کوشکهای آن، ترجمه مهیندخت صبا(چاپ پنجم)، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
-  همایون، غلامعلی (1348) اسناد مصور اروپائیان از ایران، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
 
-  Alemi, Mahvash (1994) “Giardini reali di Ashraf e Farahabad,” in: Attilio Petruccioli (ed.) Il giardino islamico, Electa, pp. 201-216.
-  De Morgan, Jan Jak (1894) Mission Scientifique en Perse, Ernest leroux, Paris.
-  Hanway, Jonas (1753) A Historical Account of the British Trade over the Caspian Sea with Journal of Travels, Dodsley, London.