شناسایی موانع همکاری نهادهای فعال درزمینۀ خانه‌سازی برای ارتقاء کیفیت خانه در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 استادیار گروه سوانح و بازسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

کیفیت خانه از زمان نخستین برنامۀ خانه‌سازی موضوع بحث میان سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان و سرمایه‌گذاران بوده است. پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند پیگیری چالش‌های مربوط به کیفیت خانه‌ها در رشته‌ها، رویکردها، و روش‌های مختلف باعث محدودشدن و ناکارآمدی تلاش‌های صورت گرفته می‌شود. این پژوهش با درنظرداشتن همکاری نهادهای فعال در زمینۀ خانه‌سازی در بخش خصوصی به‌عنوان راهکاری برای غلبه بر چالش‌های کیفیت خانه‌ها به‌دنبال یافتن موانع این همکاری و راه‌حل‌های آن‌هاست. دراین‌راستا روش تحلیل تماتیک انعکاسی به کار گرفته شد. نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند و به‌شیوۀ گلوله برفی انجامشد تا اثرگذارترین افراد در مهم‌ترین نهادهایی که در بخش خصوصی بر کیفیت خانه‌ها اثر می‌گذارند در پژوهش شرکت کنند. درمجموع 23 نفر، شامل همۀ تصمیم‌گیران کلیدی در یکی‌از شهرهای استان مازندران، در پژوهش شرکت کردند. مصاحبه‌ها در سه مرحله کدگذاری شدند و تم‌ها توسعه یافتند. براساس نتایج پژوهش مهم‌ترین مانع همکاری بسته‌بودن کانال‌های ارتباطی بین نهادهاست. متفاوت‌بودن هدف نهادها، تعهد نداشتن به کار با گروه، بی‌اعتمادی، بی‌انگیزگی و انکارکردن مسئولیت مشکلات اصلی بودند که به بسته‌شدن کانال‌های ارتباطی منجر شدند. وضع مجموعه قوانینی که بتواند با ارائه انگیزه، درنظرگرفتن تنبیه، و سرمشق دادن به نهادها با ارائه نمونه‌های موفق باعث بی‌اثرشدن موانع شناسایی‌شده شود، یگانه راه‌حل برون رفت از وضعیت کنونی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


انصاری، حمیدرضا (1394). ارزیابی و تحلیل کارکردپذیری طرح‌های معماری مسکن در اندازه کوچک؛ نمونه موردی: مجموعه پنجاه هزار واحدی غدیر مسکن مهر. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 20(3)، 95–104.
بنه ولو، لئوناردو (1390). تاریخ معماری مدرن (مترجم: سیروس باور). تهران: انتشارات دانشگاه تهران (نشر اصلی اثر 1971.(
پورمحمدی، محمدرضا.، و اسدی، احمد (1393). ارزیابی پروژه‌های مسکن مهر شهر زنجان. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 14(33)، 171–192.
ثقفی، محمدجواد (1377). آسیب‌شناسی شالوده‌ها؛ تغییر مقاومت خاک و اشتباه در اجرا. هنرهای زیبا، 3، 78–83.
ثقفی، محمدجواد (1383). آسیب‌شناسی ساختمان؛ آسیب‌های ناشی از مراحل اجرا و نظارت در ساختمان‌های خسارت دیده از زلزله بم. نشریه هنرهای زیبا، 17، 43–52.
ثقفی، محمدجواد (1385). آسیب‌شناسی ساختمان؛ بررسی نقش مراحل اجرا و نظارت در بروز خسارت ناشی از زلزله در گونه‌های ساختمانی منطقه زرند- کرمان. نشریه هنرهای زیبا، 26، 67–74.
ثقفی، محمدجواد، و حاجی‌زاده، مجید (1391). بررسی و مقایسه عملکرد حرارتی دیوار خارجی با بلوک‌های سفالی رایج در ایران. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 17(1)، 49–54.
حسینعلی‌پور، مجتبی، و ابراهیمی، افشین (1384). آسیب‌شناسی مدیریت پروژه‌های ساختمانی در ایران. صفه، 40، 100–111.
حقیقت نائینی، غلامرضا، هودسنی، هانیه، اشرفی، مهناز، و گلزاری، نعیمه (1401). شناسایی و ظرفیت‌سنجی کنشگران مدیریت نوسازی و بازآفرینی شهری در سطح ملی و محلی (کلانشهر تهران) و تحلیل شبکه ارتباطی آن‌ها. نامه معماری و شهرسازی، 14(35)، 5–26.
دهخدا, علی اکبر (1399). لغت‌نامه دهخدا (نسخه دیجیتال، براساس نسخه فیزیکی ۱۵ جلدی انتشار سال ۱۳۷۷). تهران: موسسۀ لغت‌نامۀ دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی دانشگاه تهران.
رئیسی، محمدمنان (1395). علت‌کاوی بحران هویت در معماری و شهرسازی معاصر ایران. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 68، 63–74.
سامان‌پور، فرشید (1401). نهادهای مردمی ایرانی چگونه می‌توانند شهرسازی را اصلاح کنند؟ بررسی موردی در محلۀ شوش. نامه معماری و شهرسازی، 14(35)، 47–64.
سلطان‌پناه، هیرش، و حسینی، سعید (1391). کیفیت (QFD) در ارزیابی کیفی پروژه‌های ساختمانی (مطالعه موردی: پروژه مسکن مهر شهرستان سنندج). فصلنامه مدیریت صنعتی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، 21، 55–66.
عبدی، محمدعلی، مهدیزادگان، سیما، و کردی، فرزانه (1395). شش دهه برنامه‌ریزی مسکن در ایران (1327-1387). تهران: مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی.
کریمی آذری، امیررضا، و صفرنژاد، مهسا (1395). هویت در معماری. رشت: دانشگاه گیلان.
مرکز آمار ایران. (1395). گزارش مسکن کل کشور؛ سرشماری نفوس و مسکن 1395. تهران: دفتر ریاست، روابط عمومی و همکاری‌های بین‌الملل.
مهری، کریم، صفری، سعید، و امینی بردپاره، الیاس (1395). مطالعۀ موانع توسعۀ تعاونی‌های مرزنشینان، کشاورزی، مسکن و مصرف آموزش‌وپرورش و اعتبار به اتکای روش تحلیل مضمون. فرایند مدیریت و توسعه، 29(3)، 123–150.
نفیسی (ناظم الاطباء)، علی اکبر (1355). فرهنگ نفیسی. تهران: انتشارات خیام.
نقی‌زاده، محمد، و طغیانی، شیرین (1390). ضرورت مدیریت بحران‌های هویتی در فضاهای شهری. هویت شهر، 5(9)، 73–82.
نیازی، محسن، گنجی، محمد، و کارکنان نصرآبادی، محمد (1391). تبیین نگرش مردم ایران نسبت به بخش تعاون و شرکت‌های تعاونی. فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 4(13)، 1–41.
یوسفی، فاطمه، و قلی‌پور، یعقوب (1397). ارزیابی مصرف انرژی طول عمر یک ساختمان مسکونی واقعی در شهر تهران. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 23(1)، 81–92.
 
Abdul-Rahman, H. (1996). Some observations on the management of quality among construction professionals in the UK. Construction Management and Economics, 14(6), 485–495. https://doi.org/10.1080/014461996373197
Al-Jowair, I. R. S. (1990). An exploration of the relationships among architects, clients, and municipalities and the effects on housing design: Private sector housing in Riyadh, Saudi Arabia. Ann Arbor: The University of Michigan.
Ball, M. (1986). Housing Analysis: Time For a Theoretical Refocus? Housing Studies, 1(3), 147–166. https://doi.org/10.1080/02673038608720573.
Ball, M. (1988). Rebuilding construction; economic change in british construction industry. NewYork: Routledge.
Ball, M. (2003). Markets and the structure of the housebuilding industry: An international perspective. Urban Studies, 40(5–6), 897–916. https://doi.org/10.1080/0042098032000074236.
Ball, M. (2012). Housebuilding and Housing Supply. In D. F. Clapham, W. A. V. Clark, & K. Gibb (Eds.), The SAGE Handbook of Housing Studies (27–46). London: SAGE Publications. https://doi.org/10.4135/9781446247570.n2
Ball, M. (2013). Spatial regulation and international differences in the housebuilding industries. Journal of Property Research, 30(3), 189–204. https://doi.org/10.1080/09599916.2013.791338.
Basolo, V. (2003). Local response to federal changes in the housing voucher program: A case study of intraregional cooperation. Housing Policy Debate, 14(1–2), 143–168. https://doi.org/10.1080/10511482.2003.9521471.
Bø, E. E. (2018). Housing match quality and demand: What can we learn from comparing buyer characteristics? Journal of Housing Economics, 41, 184–199. https://doi.org/10.1016/j.jhe.2018.06.007.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa.
Braun, V., & Clarke, V. (2021a). Can I use TA? Should I use TA? Should I not use TA? Comparing reflexive thematic analysis and other pattern-based qualitative analytic approaches. Counselling and Psychotherapy Research, 21(1), 37–47. https://doi.org/10.1002/capr.12360.
Braun, V., & Clarke, V. (2021b). One size fits all? What counts as quality practice in (reflexive) thematic analysis? Qualitative Research in Psychology, 18(3), 328–352. https://doi.org/10.1080/14780887.2020.1769238.
Carmona, M. (2001). Housing design quality; through policy, guidance and review. London: Spon Press.
Cheetham, D. W., & Carter, D. J. (1993). The challenge of assuring quality on site. Building Research & Information, 21(2), 85–98. https://doi.org/10.1080/09613219308727267.
Clapham, D. F., Clark, W. A. V. V., & Gibb, K. (2012). The SAGE handbook of housing studies. In The SAGE Handbook of Housing Studies. London: Sage Publications. https://doi.org/10.4135/9781446247570.
Cousins, M. (2009). Design quality in new housing; Learning from the Netherlands. NewYork: Taylor & Francis.
Dawson, E., & Higgins, M. (2009). How planning authorities can improve quality through the design review process: Lessons from Edinburgh. Journal of Urban Design, 14(1), 101–114. https://doi.org/10.1080/13574800802452930.
Doubey-villinger, N., & Doubey, K. K. (2003). Quality is not free for U.S. homebuilders. Journal of Organizational Excellence, 22(4), 22–28. https://doi.org/10.1002/npr.10087.
Etzioni, A. (1988). The Moral Dimension: Toward a New Economics. Washington D. C.: Free Press.
Heywood, F. (2004). Understanding needs: A starting point for quality. Housing Studies, 19(5), 709–726. https://doi.org/10.1080/0267303042000249161.
Holtzen, H., Klein, E. G., Keller, B., & Hood, N. (2016). Perceptions of Physical Inspections as a Tool to Protect Housing Quality and Promote Health Equity. Journal of Health Care for the Poor and Underserved, 27(2), 549–559. https://doi.org/10.1353/hpu.2016.0082.
Imrie, R. (2004). The role of the building regulations in achieving housing quality. Environment & Planning B: Planning & Design, 31, 419–437. https://doi.org/10.1068/b3056.
Jimoh, R., Oyewobi, L., Isa, R., & Waziri, I. (2019). Total quality management practices and organizational performance: the mediating roles of strategies for continuous improvement. International Journal of Construction Management, 19(2), 162–177. https://doi.org/10.1080/15623599.2017.1411456.
Kemeny, J. (1992). Housing and Social Theory. NewYork: Routledge.
Kim, Y. (2018). Can alternative service delivery save cities after the Great Recession? Barriers to privatisation and cooperation. Local Government Studies, 44(1), 44–63. https://doi.org/10.1080/03003930.2017.1395740.
Kokx, A., & van Kempen, R. (2009). Joining forces in urban restructuring: Dealing with collaborative ideals and role conflicts in Breda, the Netherlands. Environment and Planning A, 41(5), 1234–1250. https://doi.org/10.1068/a4136.
Kubey, K., Kühl, K., & Behrens, J. (2018). Housing as intervention: Architecture towards social equity. Architectural Design, 88(4), 86–93. https://doi.org/10.1002/ad.2325.
Levitt, D., & McCafferty, J. (2019). The housing design handbook; A guide to good practice, 2nd edition. London: Routledge.
Liu, A. M. M. (2003). The quest for quality in public housing projects: A behaviour-to-outcome paradigm. Construction Management and Economics, 21(2), 147–158. https://doi.org/10.1080/0144619032000049700.
Lutzenhiser, L. (1994). Innovation and organizational networks; Barriers to energy efficiency in the US housing industry. Energy Policy, 22(10), 867–876. https://doi.org/10.1016/0301-4215(94)90146-5.
Lyons, M. (2014). Mobilising across the nation to build the homes our children need. http://www.yourbritain.org.uk/agenda-2015/policy-review/the-lyons-housing-review
Macmillan, S. (ed.). (2004). Designing better buildings; Quality and value in the built environment . London: Spon Press.
Mallett, S. (2004). Understanding home: A critical review of the literature. Sociological Review, 52(1), 62–89. https://doi.org/10.1111/j.1467-954x.2004.00442.x.
McNelis, S. (2014). Making Progress in Housing: A Framework for Collaborative Research. Routledge. https://doi.org/10.1080/02673037.2015.1047116.
McNelis, S. (2016). Researching Housing in a Global Context: New Directions in Some Critical Issues. Housing, Theory and Society, 33(4), 403–423. https://doi.org/10.1080/14036096.2016.1167121.
Mcrobert, A. (2019). Building a Holistic Approach : Towards an Interdisciplinary Platform for Housing Affordability. State of Australian Cities Conference Proceedings. https://doi.org/10.25916/5ee16563794a3.
Nelson, C. (2017). Managing quality in architecture; integrating BIM, risk & design process, 2nd edition. NewYork: Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315272382.
Osborn, R. N., & Hagedoorn, J. (1997). The Institutionalization and Evolutionary Dynamics of Interorganizational Alliances and Networks. The Academy of Management Journal, 40(2), 261–278. https://doi.org/10.2307/256883.
Powell, W. W., & DiMaggio, P. J. (1991). The New Institutionalism in Organizational Analysis. Chicago: University of Chicago Press.
Rakodi, C. (2006). Social agency and state authority in land delivery processes in African cities. 28(2), 263–285.
Ring, P. S., & Van de Ven, A. H. (1994). Developmental Processes of Cooperative Interorganizational Relationships. Academy of Management Review, 19(1), 90–118. https://doi.org/10.5465/amr.1994.9410122009.
Seymour, D., & Sui-Pheng, L. (1990). The quality debate. Construction Management and Economics, 8(1), 13–29. https://doi.org/10.1080/01446199000000003.
Siebert, M., Rodrigues, L., Gillott, M., Hines, E., & Rich, D. (2018). Identifying the Barriers to Change in the UK Housebuilding Industry. Future Cities and Environment, 4(1), 1–12. https://doi.org/10.5334/fce.43.
Tam, C. M., Deng, Z. M., Zeng, S. X., & Ho, C. S. (2000). Quest for continuous quality improvement for public housing construction in Hong Kong. Construction Management and Economics, 18(4), 437–446. https://doi.org/10.1080/01446190050024851.
Thomson, D. S., Austin, S. A., Devine-Wright, H., & Mills, G. R. (2003). Managing value and quality in design. Building Research & Information, 31(5), 334–345. https://doi.org/10.1080/0961321032000087981.
Towers, G. (2005). At home in the city; An introduction to urban housing design. London: Architectural Press.
Warren, R. L., Rose, S. M., & Bergunder, A. F. (1974). The Structure of Urban Reform: Community Decision Organizations in Stability and Change. Lexington: Lexington.
Williamson, O. (1985). The Economic Institutions of Capitalism. NewYork: Free Press.
Winch, G., Usmani, A., & Edkins, A. (1998). Towards total project quality: A gap analysis approach. Construction Management and Economics, 16(2), 193–207. https://doi.org/10.1080/014461998372484.
Wong, A. (1999). Total quality management in the construction industry in Hong Kong: A supply chain management perspective. Total Quality Management, 10(2), 199–208. https://doi.org/10.1080/0954412997956.
Zhu, Q., Zhao, T., & Geng, Y. (2012). Mediation Effects of Environmental Cooperation on the Relationship between Sustainable Design and Performance Improvement among Chinese Ap.