بررسی اثرات همه‌‌جاگیری (پاندمی) بیماری کووید 19 بر میزان استفادۀ افراد ساکن در شهر تهران از فضاهای سبز و بوستان‌های عمومی: به‌کارگیری نتیجۀ بررسی در برنامه‌ریزی شهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه برنامه‌ریزی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

2 استاد گروه برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

«فضاهای سبز عمومی» دربردارندۀ بوستان‌های عمومی شهری و پیراشهری، دارای مزیت‌های محیطی، اجتماعی و فرهنگی، موثر بر سلامت جسمی و روانی انسان هستند و نقش مهمی در کیفیت زندگی و پایداری در شهرها دارند. همه‌‌جاگیری یک مشکل برنامه‌ریزی شهری است زیرا نه فقط «زندگی شهری» و رفتار مردم در شهرها و سیاست‌گذاری شهری را متاثر می‌کند بلکه می‌تواند تغییرهایی را در سازوکارهای هدایت و کنترل شهری نیز به‌وجود آورد. از آغاز و در طی بحران همه‌‌جاگیری بیماری کووید 19، فضاهای باز، سبز و بوستان‌های عمومی شهری و پیراشهری توانستند در همۀ شهرهای جهان، مکان‌ تامین آسایش و آرامش و انجام فعالیت بدنی و منبع تاب‌آوری شهری باشند. با این وجود، بحران سلامت برآمده از همه‌‌جاگیری کووید 19 و مقررات وضع‌شده برای مهار آن، تغییرهایی را در میزان و چگونگی استفاده از این‌گونه فضاها نیز ایجاد کرده‌ است. از این‌رو، مقصود این مقاله بررسی اثرات این بحران بر میزان و چگونگی استفاده از فضاهای سبز و بوستان‌های عمومی شهری در شهر تهران است. به این منظور، با انجام یک پیمایش وب‌پایه در میان ساکنان شهر تهران، داده‌های لازم گردآوری و با استفاده از روش‌های آمار توصیفی و استنباطی تحلیل شد. یافته‌ها نشان از کاهش انگیزه و استفادۀ مردم از بوستان‌ها در دوران همه‌‌جاگیری دارد. با این وجود، تمایل به استفاده از بوستان‌های محلی در طی همه‌‌جاگیری، بیشتر از بوستان‌های عمومی شهری و دیگر فضاهای سبز عمومی بوده‌ است.

کلیدواژه‌ها


 
-         دانشپور عبدی، زهره، و محمودپور، ئه‌سرین (1393). پیشنهاد چارچوبى دانش‌پایه براى بازجُست ذهنى عوامل مؤثر بر شدت استفادۀ مردم از بوستان‌هاى عمومى در بزرگ‌شهر تهران. صفه، 66، ۹۵-۱۲۶.
-         دانشپور عبدی، زهره (1399). تفکر و عمل دیگری در هدایت سکونتگاه‌های انسان در دوران پس از بحران ویروس کورونا باید برخیزد: چه درس‌هایی از چنین بحران‌هایی برای دگرگون‌سازی برنامه‌ریزی (شهری و فراشهری) می‌توان آموخت؟ بازیابی مرداد 1400 از
https://doi.org/10.13140/RG.2.17610.31683.
-         Beatley,  T. (2016). Handbook of Biophilic City Planning & Design. London: Island Press
-         Beatley, T. and Newman, P. (2013). Biophilic Cities Are Sustainable, Resilient Cities. Sustainability, 5, 3328-3345.
-         Bush, J. & Doyon, A. (2019). Building urban resilience with nature-based solutions: How can urban planning contribute? Cities, 95, 1-8.
-         Chiesura, A. (2004). The Sustainable City III. In  Nadia Marchettini ,  C. A. Brebbia,  Enzo Tiezzi  and  L. C. Wadhwa (Eds.), The role of urban parks for the sustainability of cities (335-344).Uk:WIT Press.
-         Conway, H. (2000). The regeneration of public park. In Jan Woudstra and Ken Fieldhouse (Eds.), Parks and People: the social functions, London: Taylor & Francis.
-         Cox, D. T. C., Shanahan, D. F., Hudson, H. L., Plummer, K.E., Siriwardena, G. M., Fuller, R. A., Anderson, K., Hancock, S. and. Gaston, K.J. (2017). Doses of Neighborhood Nature: The Benefits for Mental Health of Living with Nature. BioScience, 67 (2). 147-155.
-         Hammen, C. (2005). Stress and Depression. Annual Review of Clinical Psychology, 1, 293-319.
-         Fricker, R.D. (2012). Sampling methods for web and E-mail surveys. In: Fielding, N.G., Lee, R.M., Blank, G. (Eds.), The SAGE Handbook of Online Research Methods (195–216). New York: SAGE.
-         Fuller, R. A., Irvine, K.N., Devine-Wright, P., Warren, P.H., & Gaston, K.j, . (2007). Psychological Benefits of Greenspace Increase with Biodiversity. Biology Letters, 3(4), 390- 394.
          https://doi.org/10.1098/rsbl.2007.0149
-         Geng, D., Innes, J., Wu, W. and Wang, G. (2021). Impacts of COVID‑19 pandemic on urban park visitation: a global analysis. Journal of Forestry Research, 32, 553–567.
-         Grima, N., Corcoran, W., Hill-James, C., Langton, B., Sommer, H., and Fisher, B. (2020). The importance of urban natural areas and urban ecosystem services during the COVID-19 pandemic. PLoS ONE 15(12), e0243344. https:// doi.org/10.1371/journal.pone.0243344.
-         Hartig, T., Mang., M. and Evans, G. (1991). Restorative effects of natural environments experiences. Environment and Behavior, 23, 3-26.
-         Kleinschroth, F., and Kowarik, I. (2020). COVID-19 crisis demonstrates the urgent need for urban greenspaces. Frontiers in Ecology and the Environment, 18(6), 318-319. doi:10.1002/fee.2230.
-         Rasmussen, M. and Laumann, K.( 2013). The academic and psychological benefits of exercise in healthy children and adolescents. European Journal of Psychology of Education, 28(3), 945–962.
-         Roe, J.&n