تحلیل فضامندی قانون در مدیریت زمین‌های ساحلی: کنشگری آب و تعارض منافع بررسی موردی: ساحل جنوبی دریای کاسپین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه برنامه‌ریزی اجتماعی، شهری و منطقه‌ای، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

زمین‌های ساحلی در کرانۀ جنوبی دریای کاسپین به دلیل مزیت‌های فضایی متنوع، همواره در معرض فشارهای ناشی از رقابت برای سکونت و فعالیت قرار دارند. اگرچه جریان قانون‌گذاری برای هدایت و کنترل استفاده و بهره‌برداری از این زمین‌ها حدود 9 دهه قدمت دارد، با این حال، به نظر می‌رسد عملیاتی شدن این قوانین در هر دوره با چالش‌های متفاوتی مواجه بوده است. این پژوهش می‌کوشد تا از منظر جغرافیای قانونی و با استفاده از رویکرد روش‌شناسی آمیخته و فن تحلیل اسنادی و پیمایش، جریان قانون‌گذاری را به بسترهای طبیعی و اجتماعی مربوطه پیوند دهد. یافته‌های پژوهش نشان داده‌اند که اگرچه قانونمندی فضا و تعین‌بخشی به قلمروهای ساحلی با تکیه بر تراز ارتفاعی آب دریا انجام شده است، اما در عمل این قوانین به دلیل بکارگیری رویکرد ایستا و مقطعی در مواجهه با پویایی‌های طبیعی ساحل، بی‌اعتبار شده‌اند. همچنین عینیت نیافتن زمین‌های ساحلی پیراشهری از سوی ساکنان بومی و نیز تعارض منافع سازمانی و منافع عمومی، مانع از اجرای قوانین آزادسازی حریم دریا بوده است. روایت‌های این پژوهش نشان دهندۀ اهمیت فضامندی قوانین مدیریت زمین‌های ساحلی به واسطه کنشگری عناصر مادی (آب) و غیرمادی (قدرت) هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  • آیین‌نامه اجرایی آزادسازی حریم ساحلی دریای خزر، 23/2/1388 قابل دسترس: درhttps://rc.majlis.ir/fa/law/show/136279.
  • آیین‌نامه اجرایی تبصرۀ 2 مادۀ 2 قانون اراضی مستحدث ساحلی، 14/1/1387 قابل دسترس در: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/134540
  • آیین‌نامه اجرایی ماده 63 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، 23/2/1386 قابل دسترس در: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/128806.
  • آیین‌نامه قانون اراضی ساحلی، 1/4/1347 در سازمان بنادر و دریانوردی (1399). مجموعه قوانین، آیین‌‌نامه‌‌ها و تصویب‌‌نامه‌‌های مرتبط با مناطق ساحلی.
  • تصویب‌نامه هیات وزیران راجع به اراضی مستحدث ساحلی، 19/8/1324 در سازمان بنادر و دریانوردی (1399). مجموعه قوانین، آیین‌‌نامه‌‌ها و تصویب‌‌نامه‌‌های مرتبط با مناطق ساحلی.
  • تصویب‌نامه هیات وزیران در مورد طرح ثبت و فروش اراضی مستحدث ساحلی، 13/7/1342. قابل دسترس در: http://www.ghavanin.ir/detail.asp?id=30582.
  • خوشروان، همایون (1399). نارسایی قانونی در تعیین حدبستر و حریم دریای خزر. ماهنامه بندر و دریا، 33، 60-64.
  • سازمان بنادر و دریانوردی (1393). طرح جامع مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی ایران. تهران: وزارت راه و شهرسازی.
  • شهرداری فریدون‌کنار (1399). طرح اراضی ساحلی فریدون‌کنار. تهران: وزارت راه و شهرسازی.
  • عظام، مجتبی، بیات بارونی، حمید، علی اکبری، عباسعلی، و ترابی آزاد، مسعود (1399). بررسی روند تغییرات توپوگرافی دینامیکی تراز آب دریای خزر و اثر آن بر روی تغییرات خط ساحلی ایران با استفاده از داده‌‌های ارتفاع سنجی ماهواره‌ای. فصلنامه علمی پژوهشی اطلاعات جغرافیایی، 29(115)، 86-98.
  • قانون اراضی ساحلی، 25/5/1347 قابل دسترسی در: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/96106.
  • قانون اراضی مستحدث و ساحلی، 29/4/1354 قابل دسترسی در: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97348.
  • قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، 11/6/1383 قابل دسترس در: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/94202.
  • قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، 17/1/1379 قابل دسترس در: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/93301.
  • قانون راجع به فروش خالصات و قرضه‌‌های فلاحتی و صنعتی، /17/10/1312. قابل دسترس در: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/92722.
  • مرکز آمار ایران (1394). بانک اطلاعاتی حساب‌‌های منطقه‌‌‌ای. مرکز آمار ایران.
  • مرکز آمار ایران (1395). سرشماری عمومی نفوس و مسکن؛ استان مازندران. مرکز آمار ایران.
  • مصوبۀ شورای عالی معماری و شهرسازی ایران با عنوان ضوابط نحوه استفاده از زمین‌‌های واقع در معرض خطر بالا آمدن آب دریای خزر، 7/5/1370. قابل دسترسی در: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/795129.
  • هدایتی‌فرد، مائده (1396). تبیین نظام تولید فضای انحصاری در نواحی ساحلی پیراشهری. رسالۀ دکتری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران.
  • هدایتی‌فرد، مائده، و خیرالدین، رضا (1396). توسعۀ چارچوب انگاشتی از فضاهای انحصاری در نواحی ساحلی پیراشهری: کرانۀ جنوبی دریای کاسپین از شهرستان ساری تا محمود‌آباد. آمایش سرزمین، 9(2)، 303-332. doi: 10.22059/jtcp.2017.239729.669775
  • Ahmed, J. (2010). Documentary Research Method, New Dimensions. Journal of Management and Social Science, 4(1), 1-14.
  • Barragan, J. M., Andres, M. (2015). Analysis and trends of the world's coastal cities and agglomerations. Ocean & Coastal Management, 114, 11-20. doi:10.1016/j.ocecoaman.2015.06.004.
  • Blandy, S., Sibley, D. (2010). Law, Boundaries and the Production of Space. Social and Legal studies, 19(3), 275-284.
  • Blomley, N. (1994). Law, space and the geographies of power. New York: Guilford Press
  • Blomley, N. (2002). Mud for the land. Public Culture, 14, 557–582.
  • Blomley, N. (2003a). Law, Property and Geography of Violence: the Frontier, the Survey and the Grid. Annals of the association of American Geographers, 93(1),121-141.
  • Blomley, N. (2003b). From ‘what’ to ‘so what’? Law and geography in retrospect. In Holder, J. and Harrison, C. (eds) Law and Geography. Oxford: Oxford University Press, 17–33.
  • Blomley, N. (2016). The boundaries of property: complexity, Relationality and spatiality. Law and Society Review, 50(1), 224-254.
  • Blomley, N. (2005). Remember property? Progress in Human Geography, 29, 125–127.
  • Blomley, N. (2010). The right to pass freely: circulation, begging and the bounded self. Social and legal studies, 19(3), 331-350.
  • Braverman, I.; Blomley, N.; Delaney, D.; Kedar, A. (2014). The Expanding Spaces of Law: A Timely Legal Geography. Toronto: Stanford University Press.
  • Brighenti, A. M. (2010). Lines, barred lines. Movement, territory and the law. International Journal of Law in Context, 6(3), 217–227. doi: 10.1017/S1744552310000121.
  • Craghan, M.; and DeFilipps, J. (2000). The Nearshore as Public Space: Controlling Access to the Coastal Ocean. Urban Geography, 21(3), 193-204. doi: 10.2747/0272-3638.21.3.193.
  • Delaney, D. (2015). Legal geography I: Constitutivities, complexities, and contingencies. Progress in Human Geography, 39(1), 96–102
  • Delaney, D. (2017). Legal Geography: New Worlds, New Vonvergences. Progress in human geography, 41(5), 667-675. DOI: 10.1177/0309132516650354.
  • Garcia, R.; Baltodano, E. F. (2005). Free the beach! Public access, equal justice, and the California coast. Stanford Journal Civil Rights and Civil Liberties, 2, 143– 208.
  • Gillespie, J. (2014). A legal geography of property, tenure, exclusion, and rights in Cambodia: exposing an incongruous property narrative for non-Western settings. Geographical Research, 54 (3), 256-266. doi: 10.1111/1745-5871.12094.
  • Graham, N. (2011). Lawscape, property, environment, law. London: Routledge.
  • Martin, D.; Scherr, A.; City, C. (2010). Making law, making place: lawyers and the production of space. Progress in Human Geography, 34(2), 175–192.
  • O’Donnell, T. (2016). Legal geography and coastal climate change adaptation: the Vaughan litigation. Geographical Research, 54(3), 301-312. doi:10.1111/1745-5871.12170.
  • O’Donnell, T. (2021). Coastal Lawscape: A framework for understanding the complexities of climate change adaptation. Marine Policy, 129, 104532. doi:10.1016/j.marpol.2021.104532.
  • OECD (2007). Ranking of the World's Cities Most Exposed to Coastal Flooding Today and In The Future. accessible at: https://www.oecd.org/environment/cc/39729575.pdf.
  • Pittman, J.; Armitage, D. (2016). Governance across the land-sea interface: A systematic review. Environmental Science & Policy, 64, 9–17. doi:10.1016/j.envsci.
  • Sax, J. L. (1993). Property rights and the economy of nature: understanding Lucas v South Carolina Coastal Council, in Blomley, N. et al. (Eds), The legal geographies reader. Oxford: Blackwell, 221–236.
  • Vistad, O. I.; Skar, M.; Wold, L.; Mehmetoglu, M. (2013). Recreational Use of Developed Norwegian Shorelines: How Ambiguous Regulations Influence User Experiences. Coastal Management, 41(1), 57-74. doi: 10.1080/08920753.2012.749752.
  • Thompson, R. (2007). Cultural models and shoreline social conflict. Coastal Management, 35 (2–3), 211–237.
  • UN-United Nations (2017). Factsheet: People and Oceans. The Ocean Conference. Accessible at: https://www.un.org/esa/sustdev/natlinfo/indicators/methodology_sheets/oceans_seas_coasts/pop_coastal_areas.pdf.
  • Yazdanpanah Dero, Q.; Yari, E.; Charrahy, Z. (2020). Global warming, environmental security and its geo-economic dimensions case study: Caspian Sea level changes on the balance of transit channels, Journal of Environmental Health Science and Engineering 4,18(2),541-557. doi:10.1007/s40201-020-00481-0.
نامه معماری و شهرسازی
دوره 14، شماره 35
تیر 1401
صفحه 27-46

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار