چگونگی تجربه فرآیند تصمیم‌گیری در پروژه‌های طراحی شهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، استان تهران، شهر تهران

2 استاد طراحی شهری، گروه برنامه‌ریزی و طراحی شهری و منطقه‌ای، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، استان تهران، شهر تهران

3 استادیار طراحی شهری، گروه برنامه‌ریزی و طراحی شهری و منطقه‌ای دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، استان تهران، شهر تهران

چکیده

در سالهای اخیر تعداد قابل توجهی پروژه طراحی شهری با هدف خلق «کیفیت» مطلوب، برای فضاهای همگانی تهران تهیه شده است. باوجود بهرهگیری از رویکرد طراحی شهری در فرآیند تهیه، فقدان کیفیت و عدم تحققپذیری این پروژهها از چالشهای مدیریت شهری محسوب میشود. پژوهش حاضر درصدد است با بهرهگیری از تجارب مدیران شهرداری تهران در فرآیند تصمیمگیری پروژههای طراحی شهری به شناسایی موانع تحقق مطلوب آنها بپردازد. روش این پژوهش کیفی و مبتنی بر «نظریه زمینهای» با استفاده از روش اشتراوس و کوربین (1998) در تحلیل دادهها و نظریهپردازی است. دادههای مطالعه با مصاحبه نیمه ساختاریافته با 26 نفر از مدیران معاونت شهرسازی و معماری و مدیران فنی شرکتهای مهندسان مشاور گردآوری شده که نمونهگیری تا اشباع نظری، ادامه یافته است. در گردآوری دادهها از منابع مکتوب پروژههای اجرا شده سالهای اخیر شهرداری تهران نیز استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد مدیران در فرآیند تصمیمگیری، «فقدان راهبرد مدیریتی باثبات و تحققپذیر جهت تهیه پروژههای طراحی شهری» را تجربه نمودهاند. این امر به «حل نشدن مسائل شهری و افت کیفیت محیط شهری»، «عدم رضایتمندی اجتماعی»، «هدررفتن منابع مالی صرف شده»، «تضعیف توان مهندسین مشاور» و «گسترش روابط قدرت غیرشفاف میان گروههای ذینفع و ذینفوذ» منجر میشود. به نظر میرسد نهادینه کردن طراحی شهری از طریق شکلگیری ساختار و عاملیت میتواند پاسخگوی این چالش باشد.

کلیدواژه‌ها


-  آخوندی، عباس احمد، برکپور، ناصر، اسدی، ایرج، بصیرت، میثم، و طاهرخانی، حبیب الله (1387). آسیب شناسی مدل اداره امور شهر در ایران. نشریه علمی-پژوهشی پژوهشهای جغرافیایی، 63، 135-156.
-  برکپور، ناصر، و اسدی، ایرج (1388). مدیریت و حکمروایی شهری. تهران: انتشارات دانشگاه هنر.
-  تسلیمی، محمدسعید، میرزایی اهرنجایی، حسن، محسنی، منوچهر، و قلیپور، آرین (1382). طراحی و تبیین مدل دیالکتیکی نهادی شدن سازمان. دانش مدیریت، 63، 3-38.
-  ثقفیاصل، آرش، زبردست، اسفندیار، و ماجدی، حمید (1395). ارزیابی میزان تحققپذیری پروژههای طراحی شهری در ایران (نمونه موردی: پروژههای اجرا شده در تهران)معماری و شهرسازی آرمانشهر، 17، 185-197.
-  دهاقانی، مهدی حسینی، و بصیرت، میثم (1395). رهیافت نظریه بازی در تحلیل بازیهای قدرت شهری: تحلیلی بر فرایندهای ساخت و ساز در کلانشهر تهران. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 21 (1)، 91-100.
-  رجبی، آزیتا، و حصاری نژاد، جعفر (1392). شرکتهای مردم نهاد شهری؛ راهکاری برای مشارکت شهروندان در مدیریت شهری. فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، 1 (4)، 111-130.
-  سوری، الهام (1396). نقش آموزش در شایستگی مدیران شهری در زمینه طراحی شهری (موردکاوی سازمان زیباسازی شهر تهران)، رساله دکتری طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی.
-  صرافی، مظفر، و عبدالهی، مجید (1387). تحلیل مفهوم شهروندی و ارزیابی جایگاه آن در قوانین، مقررات و مدیریت شهری کشور. نشریه پژوهشهای جغرافیایی، 63، 115-134.
-  صفوی، سیدعلی (1390). بررسی جایگاه مدیریت عمران شهری در تحقق طراحی شهری مطلوب (نمونه موردی: برنامههای توسعه و عمران در تهران). فصلنامه مدیریت شهری، 28، 255-272.
-  فخرایی، عباس، و مرزی، روژین (1396). بررسی رابطه مشارکت شهروندان و فاکتورهای اصلی مدیریت شهری (مطالعه موردی: شهر تهران). مطالعات محیطی هفت حصار، 21 (6)، 17-26.
-  کاظمیان، غلامرضا (1383). تبیین رابطه ساختار حاکمیت و قدرت شهری با سازمانیابی فضا: تلاش برای طراحی مدل (نمونه منطقه کلانشهری تهران)، رساله دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
-  کاظمیان، غلامرضا، و جلیلی، سیدمصطفی (1393). تحلیل قدرت ذینفعان کلیدی در فرآیند سیاستگذاری طرح جامع تهران (1387-1390). نامه معماری و شهرسازی، 15 (8)، 139-158.
-  کاظمیان، غلامرضا، فرجیراد، خدر، رکنالدین افتخاری، عبدالرضا، و پورطاهری، مهدی (1392). رابطه ظرفیت نهادی و توسعه پایدار منطقهای (مطالعه موردی: شهرستانهای بوکان و ارومیه). فصلنامه بینالمللی انجمن جغرافیای ایران، 38، 153-173.
-  کاظمیان، غلامرضا، و میرعابدینی، سیده زهره (1390). آسیبشناسی مدیریت یکپارچهشهری در تهران از منظر سیاستگذاری و تصمیمگیری شهری.نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، 46، 27-38.
-  گلکار، کوروش (1387). طراحی شهری سیاست گذار و طراحی شهری طرح ریز الگوهایی عملیاتی برای تدوین ابزارهای هدایت و کنترل در ایران.نشریه صفه، 17 (46)، 51-66.
-  گلکار، کورش (1390). آفرینش مکان پایدار: تأملاتی در باب نظریه طراحی شهری. تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
-  لطفی، حیدر، عدالتخواه، فرداد، میرزایی، مینو، و وزیرپور، شببو (1388). مدیریت شهری و جایگاه آن در ارتقای حقوق شهروندان. فصلنامه علمی-پژوهشی جغرافیای انسانی، 2 (1)، 101-110.
-  وحید، مجید، و حبیبی، مسعود (1395). ارزیابی نهادی حکمرانی شهری در تهران با تأکید بر نظارت همگانی. فصلنامه علمی-پژوهشی سیاستگذاری عمومی، 2 (4)، 71-87.
-  یزدانی، فردین (1382). تولید رانت؛ گرانیگاه نظام درآمدی شهرداریها. نشریه مدیریت شهری، 4 (13)، 12-17. 
-   Ahlava, A., & Edelman, H. (2014). Urban design management: a guide to good practice. London: Taylor & Francis.
-   Carmona, Mattew (2016a). Design governance: theorizing an urban design sub-field, Journal of Urban Design, 21(6), 705-730.
-   Carmona, Mattew (2016b). The formal and informal tools of design governance, Journal of Urban Design, 22(1), 1-36.
-   ECOTEC. (2009). Urban Deisgn London Skills and Training Evaluation Study. London: ECOTEC.
-   Strauss, A., & Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research: Procedures and techniques for developing grounded theory. London: SAGE.
-   Taylor, N. (1998). Urban Planning Theory since 1945. London: Sage publications.
-   Tiesdell, S., & Adams, D. (2011). Real estate development, urban design and the tools approach to public policy. Urban Design in the Real Estate Development Process, 1-33. 
-   Wong, S. T., & Horen, B. (2006). Strategic urban management in China: A case study of Guangzhou Development District, Habitat International, l30, 645–667.