تحلیل تجارب احیای میراث معماری بر مبنای سنجش میزان رضایتمندی مخاطب مطالعه موردی: تجارب احیا با کاربری اقامتی- گردشگری در بافت تاریخی شهر یزد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه آموزشی مرمت و احیا بناها و بافت‌های تاریخی، دانشگاه هنر، استان تهران، شهر تهران

2 کارشناس ارشد مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی، دانشگاه هنر، استان تهران، شهر تهران

چکیده

بافت تاریخی شهر یزد بهمثابۀ میراثی شهری واجد آثار ارزشمند تاریخی فرهنگی است. تاکنون به منظور حفاظت از این میراث فرهنگی، اقدامات متعددی توأم با رویکرد احیا صورت گرفته که به احیای برخی از ابنیۀ این بافت تاریخی به صورت واحدهای اقامتی - گردشگری منجر شده است. ارزیابی کیفیت احیا در این تجارب زمینهساز بستری مناسب جهت ارتقای سطح کیفی فرآیند احیای میراثهای معماری در نمونههای آتی خواهد بود. تحقیق حاضر با این هدف به سنجش کیفیت تجارب احیای میراث معماری با کاربری اقامتی- گردشگری از نگاه کاربران گردشگر پرداخته و مؤلفههای کیفی که در تحلیل این تجارب میتوانند تأثیرگذار باشند را بررسی نموده است. این تحقیق مبتنی بر نگرشسنجی بوده است و با استفاده از پرسشگری ساختاریافته از کاربران گردشگر مقیم در 26 نمونۀ شناسایی شده، در دو مقیاس بنا و محیط پیرامونی صورت پذیرفته است. سنجش میزان رضایتمندی کاربران گردشگر از مؤلفههای تأثیرگذار بر حوزههای کیفی احیا بهعنوان مبنای ارزیابی و شاخصۀ تحلیل کیفیت تجارب در نظر گرفته شده است. بر این اساس، رضایتمندی کاربران گردشگر از کیفیتهای «فرهنگی و ارزشی»، «تشخصبخشی به مخاطب»، «اجتماعی»، «ایمنی و آرامشبخشی روانی» و «عملکردی» در احیا در مراتب اول تا پنجم قرار گرفتهاند. میزان رضایتمندی کلی کاربران گردشگر از احیاهای صورت پذیرفته بیش از 60 درصد و نشاندهندۀ موفقیت نسبی احیای میراث معماری با کاربری اقامتی- گردشگری در بافت تاریخی یزد است.

کلیدواژه‌ها


-   استعلاجی، علیرضا و خوش‌نیت بیاتی، محمد (1391). «شناخت توانمندی‌های گردشگری و ارائۀ الگوهای بهینۀ توسعۀ گردشگری از دیدگاه جغرافیای کاربردی (مطالعۀ موردی شهر ری)»، فصلنامۀ علمی – پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، 34(10): 251-275.
-   اندرودی، الهام (1392). «مستندسازی دانش بنیان میراث معماری در ایران»، نشریۀ هنرهای زیبا، 1: 79-90.
-   حبیبی، سیدمحسن و مقصودی، ملیحه (1384). مرمت شهری، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
-   حبیبی، سیدمحسن و مقصودی، ملیحه (1390). مرمت شهری، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
-   خادم‌زاده، محمدحسن؛ حناچی، پیروز؛ شایان، حمیدرضا؛ کامل‌نیا، حامد و مهدوی‌نژاد، محمدجواد (1386). بررسی تطبیقی مرمت شهری در ایران و جهان (با نگاه ویژه به بافت تاریخی شهر یزد)، نشر سبحان نور و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی یزد، تهران.
-   درخشانی، نجلا (1393). سنجش تاب‌آوری کالبدی و عملکردی در حفاظت از بازار تاریخی تهران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، به راهنمایی دکتر علی‌رضا رازقی، دانشگاه هنر، تهران.
-   رازقی، علی‌رضا (1391). علل بروز تعارض‌های اجتماعی در حفاظت از میراث معماری، رسالۀ دورۀ دکتری معماری اسلامی، به راهنمایی آقای دکتر محمدتقی پیربابایی و دکتر حمید ندیمی، دانشگاه هنر اسلامی، تبریز.
-   رفیع‌پور، فرامرز (1387). آناتومی جامعه، «مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی». شرکت سهامی انتشار، تهران.
-   رهنما، محمدرحیم (1388). شناسایی نقاط با ارزش شهری، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، مشهد.
-   عباس‌زاده، مظفر؛ محمدمرادی، اصغر و سلطان‌احمدی، الناز (1394). «نقش ارزش‌های میراث معماری و شهری در توسعۀ گردشگری فرهنگی؛ مطالعۀ موردی: بافت تاریخی ارومیه»، فصلنامۀ علمی – پژوهشی مطالعات شهری، 14: 77-90.
-   عظمتی، حمیدرضا؛ پورباقر، سمیه و رستمی، ودود (1396). «جایگاه نیازهای بنیادین انسان در سیر تحولات مسکن (مطالعۀ موردی: شهر اردبیل مبتنی بر پیشینۀ تاریخی)»، نشریۀ هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 22(2): 43-50.
-   فردانش، فرزین (1388). راهنمای اجرایی کنوانسیون میراث جهانی، 2008. دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران، تهران.
-   کلانتری خلیل‌آبادی، حسین و پوراحمد، احمد (1384). «مدیریت و برنامه‌ریزی احیا ناحیۀ تاریخی شهر یزد»، پژوهش‌های جغرافیایی، 54: 77-92.
-   کوششگران، علی‌اکبر (1390). «فرصت‌های احیا در سیر تحول بنای تاریخی از زمان خلق تا زوال اثر»، نشریۀ شهر و معماری بومی، 1: 67-82.
-   محمدمرادی، اصغر؛ محب‌علی، محمدحسن و امیرکبیریان، آتس‌سا (1389). دوازده درس مرمت. مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری، تهران.
-   مشبکی، اصغر (1385). مدیریت رفتار سازمانی «تحلیل کاربردی، ارزشی از رفتار انسانی». نشر ترمه، تهران.
-   مندگاری، کاظم و محمدی، محسن (1391). «نقش معنا در تعیین ویژگی‌های کارکرد سازگار با بقایای بناهای تاریخی»، نشریۀ شهر و معماری بومی، 2: 99-110.
-   مهندسین مشاور معمار و شهرساز آرمانشهر (1391). طرح حفاظت جامع بافت تاریخی یزد. جلد اول، وزارت راه و شهرسازی، شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران، ادارۀ کل مسکن و شهرسازی استان یزد.
-   Crompton, J. (1979). “Motivations of pleasure vacations”, Annals of Tourism Research, 6 (4): 408-424.
-   Icomos Charters (2010). ICOMOS New Zealand Charter for the Conservation of Places of Cultural Heritage (ICOMOS New Zealand, revised and approved by the Executive Board of ICOMOS NZ on 4 September 2010.
-   Klebba, J., Garrett, M. & Radle, B. T., (2001). Downtown Redevelopment in Selected Oregon coastal communities: some lessons from practice, Brayed, Michal .A. New York.
-   Penica, M., Svetlana, G., & Murgul, V., (2015). Revitalization of Historic Buildings as an Approach to Preserve Cultural and Historical Heritage. Procedia Engineering, (117), 883-890. International Scientific Conference Urban Civil Engineering and Municipal Facilities, SPbUCEMF.
-   Petty, R. E., & Tormala, Z. (2003). “Persuasion and Attitude Change”, Personality and social psychology, 5: 353 – 382.
-   Rukendi, C., Tirasatayapitak, A., & Promsivapallop, P., (2011). Destination Management of Urban Cultural Heritage Tourism from Stakeholders’ Perspectives: A Case Study of Jakarta Old Town, Indonesia, Faculty of Hospitality and Tourism, Prince of Songkla university.
-   Zeren Mine, T. (2013). “Adaptive re-use of monuments “restoring religious buildings with different uses”, Journal of Cultural Heritage, 14: 14–19.