کاربست روش سنجش «شاخص کیفیت طراحی مکان» در ارزیابی تطبیقی فضاهای تاریخی- فرهنگی بررسی موردی: دو فضای تاریخی بافت قدیم شیراز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار طراحی شهری، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، استان فارس، شهر

2 استادیار طراحی شهری، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، استان فارس، شهر شیراز

3 دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، استان فارس، شهر شیراز

چکیده

ارزیابی کیفیت طراحی شهری در بافتهای تاریخی و سنجش میزان موفقیت طرحهایی که برای این پهنهها تهیه میشود، در آفرینش و تأکید بر حس مکان، هدف واجد اهمیتی برای جریان مرمت و مدیریت میراث شهری به شمار میرود. از میان ابزارهایی که برای سنجش کیفیت طراحی بهکار برده میشود، DQI یا روش سنجش «شاخص کیفیت طراحی» تمرکز خود را بر ارزیابی کیفیت طراحی بنا قرار میدهد و با تأکید بر سه مؤلفه «کیفیت ساخت»، «عملکرد» و «اثر»، کیفیت طراحی را از منظر طراحان و کاربران مورد سنجش قرار میدهد. بازخوانی شیوه تدوین این روش و مؤلفههای مورد استفاده در آن، نشان از ارزیابی ارزشمندیهای طراحی در قالب انگاره مکان دارد. به همین ترتیب، مقاله حاضر تلاش میکند تا ضمن بسط روششناسی «شاخص کیفیت طراحی»، به تدوین روشی بپردازد که در آن کیفیت طراحی مکانهای تاریخی مورد سنجش قرار بگیرد. به این ترتیب، خیزشی از بنا به مکان و سپس مکان تاریخی در مدل پایه این روش وارد میگردد. در بسط روششناسی، ضمن توجه به پیشینه نظری انگاره مکان، از تناظر مؤلفههای «اصالت و ارزش نسبی»، «یکپارچگی کالبدی» و «سرزندگی اقتصادی» با سهگانه مکان، مدلی با عنوان PDQI یا روش سنجش «شاخص کیفیت طراحی مکان» پیشنهاد گردیده است. در تشریح روش پیشنهادی، کیفیت طراحی شهری در دو مکان تاریخی یعنی فضای مقابل مسجد مشیر و فضای مقابل آرامگاه سیبویه در بافت تاریخی شیراز مورد سنجش قرار گرفته و روش پیشنهادی به صورت ابزاری تعمیمپذیر به منظور کیفیت طراحی در مکانهای تاریخی تدوین و ارائه گردیده است.

کلیدواژه‌ها


-  حناچی، پیروز و فدایینژاد، سمیه (1390). «تدوین چارچوب مفهومی حفاظت و بازآفرینی یکپارچه در بافتهای فرهنگی- تاریخی» نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 46، 15-26.
-  لطفی، سهند (1391). تبارشناسی بازآفرینی شهری، از بازسازی تا نوزایی، انتشارات آذرخش، تهران.
 
-  Cannon, J. (2011). Valuing Places: Good Practice in Conservation Areas, London: English Heritage.
-  Canter, D. (1977). The psychology of place, London: Architectural Press.
-  Communities and Local Government (2011). Planning Policy Statement 3 (PPS3): Housing, TSO (The Stationery Office).
-  Cowan, R. (2005). The Dictionary of Urbanism, London: Streetwise Press.
-  Drury, P., & McPherson, A. (2008). Conservation Principles: Policies and Guidance, English Heritage.
-  English Heritage (2000). Power of Place: The Future of the Historic Environment, London: English Heritage.
-  English Heritage (2010). Understanding Place, Historic Area Assessments: Principles and Practice, London: English Heritage.
-  HCA (Homes and Communities Agency) (2000). Urban Design Compendium, English Partnerships.
-  Kent, F. (Project for Public Spaces) (2008). Streets as Places: Using Streets to Rebuild Communities, www.pps.org.
-  Lynch, K. (1972). “The Presence of the Past”, What Time is This Place? Cambridge: MIT Press, 29–64.
-  Lyons, M., S. (2007). Lyons Inquiry into Local Government, Place-shaping: a Shared Ambition for the Future of Local Government. Final Report, London: HMSO Management, London: English Heritage.
-  Montgomery, J. (1998). “Making a City: Urbanity, Vitality and Urban Design”, Journal of Urban Design, 3(1), 93-116.
-  Relph, E. (1976). Place and Placelessness, Volume 1 of Research in planning and design, Pion.
-  Suratkon, A., & Jusoh, S. (2015). "Indicators to measure design quality of buildings." First International Conference on Science, Engineering & Environment , At TSU, Mie, Japan, Volume: 1
-  Whyte, J., & Gann, D. (2003). “Design Quality Indicators: work in progress”, Building Research & Information, 31(5), 387-398.
-  www.dqi.org.uk (2003), (2016).