تأملی برترجمۀ مفاهیم و اصطلاحات علمی- فرهنگی بازنگری دو مفهوم مربوط به مرمت ابنیه در حوزۀ فرهنگ و تمدن اسلامی با توجه به یک نظریه فلسفه زبانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر

2 استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، استان اصفهان

چکیده

انتقال مفاهیم اصلی هر علمی - که در حوزۀ فرهنگی خاصی پدید آمده - به سایر حوزه‌های فرهنگی به صورتی که در این انتقال تغییر معنایی صورت نگیرد، از معضلات ترجمه‌های علمی است. این مقاله ضمن بررسی این مسئله و توجه به آنچه که حوزه‌های فرهنگی را نسبت به هم متفاوت می‌نماید، می‌کوشد این بحث را در حوزۀ «دانش حفاظت ابنیه» بررسی کند و چند واژۀ ترجمه شده به فارسی را در حوزۀ این دانش مورد توجه قرار دهد. مقاله با رجوع به حوزۀ فرهنگ اسلامی توضیح می‌دهد که هر واژه باید ابتدا در بستر فرهنگی مبدأ خود شناخته شود و سپس با شناخت بستر فرهنگی مقصد و کاربرد آن که اغلب در ادبیات هر حوزۀ فرهنگی ظاهر می‌شود، واژۀ متناسب جستجو شود. آنگاه با این مقدمه دو واژۀ بسیار پرکاربرد restoration و repair در حوزۀ دانش مرمت ابنیه تجزیه و تحلیل شده و در نهایت، واژۀ «تعمیر» بجای واژۀ «مرمت» صحیح‌تر دانسته شده است؛ چون واژۀ «مرمت» ناظر به شأن «شیئی» (کالبدی) ابنیه است و حال آنکه واژۀ «تعمیر» هر دو شأن «شیئی» (کالبدی) و «غیرشیئی» (انفسی) را دربر می‌گیرد و از این لحاظ با مبانی فرهنگی مقصد همخوان‌تر است. لذا توصیه می‌شود که در توضیح و تفسیر آنها، این ملاحظات و تأکید بر انعکاس فرهنگی مفاهیم در فرهنگ مقصد مورد اشاره قرار گیرد و حتی‌الامکان رعایت شود.

کلیدواژه‌ها


-   قرآن مجید.
-   الفاخوری، حنا و الجر، خلیل (1355) تاریخ فلسفه در جهان اسلام، ترجمه عبدالمحمد آیتی، کتاب زمان، تهران.
-   ایزوتسو، توشیهیکو (1360) ساختمان معنایی مفاهیم اخلاقی-دینی در قرآن، انتشارات قلم، تهران.
-   بارت، رولان (1355) چهار گفتار دربارۀ زبان، آگاه، تهران.
-   بارت، رولان (1363) زبان و تفکر، زمان، تهران.
-   بارت، رولان (1370) عناصر نشانه شناسی، ترجمه مجید محمدی، انتشارات بین‌المللی الهدی، تهران.
-   پالمر، فرانک (1366) نگاهی تازه به معنی‌شناسی، ترجمه کوروش صفوی، نشر مرکز، تهران.
-   پوستین‌دوز، مهدی (1378) مفاهیم ریشه‌ای در آبادانی و معماری، مجموعه مقالات اولین کنگرۀ تاریخ معماری و شهرسازی ایران، سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران.
-   جوادی آملی، عبدالله (1393) تسنیم، نشر اسراء، قم.
-   چامسکی، نوام ( 1377) زبان و ذهن، ترجمه کورش صفوی، هرمس، تهران.
-   چامسکی، نوام (بی‌تا) زبان‌شناسی دکارتی، ترجمه احمد طاهریان، هرمس، تهران.
-   حبیبی، سیدمحسن و ملیحه مقصودی (1388) مرمت شهری، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
-   حجت، مهدی (1380) میراث فرهنگی در ایران، سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران.
-   حسینی طباطبایی، مصطفی (1358) متفکرین اسلامی در برابر منطق یونان، انتشارات قلم، تهران.
-   خمینی، سیدحسن (1390)  گوهر معنا (بررسی قاعدۀ وضع الفاظ برای ارواح معانی)، انتشارات اطلاعات، تهران.
-   داوری، رضا (1350) شاعران در زمانۀ عسرت، نیل، تهران.
-   داوری، رضا (1390) هنر و حقیقت، نشر رستا، تهران.
-   داوری، رضا (1392) شعر و همزبانی، نشر رستا، تهران.
-   دهخدا،  لغت نامه، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
-   سازمان عمران و بهسازی شهری (1382) هفت شهر (فصلنامه عمران و بهسازی شهری)، تابستان و پاییز، تهران.
-   سوسور، فردینان دو (1378) دورۀ زبانشناسی عمومی، ترجمه کورش صفوی، هرمس، تهران.
-   صلح‌جو، علی ( 1376) درباره ترجمه، مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
-   عباسی هرفته، محسن (1392) تبیین سنت حفاظت در مسجد جامع اصفهان، رساله دکتری دانشگاه هنر اصفهان.
-   فانی، کامران (1376) درباره ترجمه، مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
-   فرامرز قراملکی، احد (1392) روش‌شناسی مطالعات دینی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد.
-   گروه نویسندگان و مترجمان (1381) مجموعه مقالات زبان‌شناسی، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.
-   گنتزلر، ادوین (1380) نظریه‌های ترجمه در عصر حاضر، ترجمه علی صلح‌جو، هرمس، تهران.
-   لطفی‌پور ساعدی، کاظم (1364) مجموعه مقالات سمینار بررسی مسائل ترجمه، جهاد دانشگاهی، تهران.
-   لطفی‌پور ساعدی، کاظم (1374) درآمدی به اصول و روش ترجمه، مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
-   مارتینه، آندره (1380) مبانی زبان‌شناسی عمومی، ترجمه هرمز میلانیان، هرمس، تهران.
-   میونز ویناس، سالوادور (1387) نگره نگاهداشت معاصر، ترجمه فرهنگ مظفر و دیگران، گلدسته، اصفهان.
-   هیدگر، مارتین (1391) زبان، خانۀ وجود، ترجمه ناصر جهانبخش، هرمس، تهران.
-   یادگاری، زهره (1394) حفاظت فراکالبدی، رسالۀ دکتری دانشگاه هنر اصفهان.
-   یاکوبسن، رومن (1376) روندهای بنیادین در دانش زبان، ترجمه کورش صفوی، هرمس، تهران.
-           یوکیلهتو، یوکا (1387) تاریخ حفاظت معماری، ترجمه محمدحسن طالبیان و خشایار بهاری، انتشارات روزنه، تهران.
 
 
-   قرآن مجید.
-   الفاخوری، حنا و الجر، خلیل (1355) تاریخ فلسفه در جهان اسلام، ترجمه عبدالمحمد آیتی، کتاب زمان، تهران.
-   ایزوتسو، توشیهیکو (1360) ساختمان معنایی مفاهیم اخلاقی-دینی در قرآن، انتشارات قلم، تهران.
-   بارت، رولان (1355) چهار گفتار دربارۀ زبان، آگاه، تهران.
-   بارت، رولان (1363) زبان و تفکر، زمان، تهران.
-   بارت، رولان (1370) عناصر نشانه شناسی، ترجمه مجید محمدی، انتشارات بین‌المللی الهدی، تهران.
-   پالمر، فرانک (1366) نگاهی تازه به معنی‌شناسی، ترجمه کوروش صفوی، نشر مرکز، تهران.
-   پوستین‌دوز، مهدی (1378) مفاهیم ریشه‌ای در آبادانی و معماری، مجموعه مقالات اولین کنگرۀ تاریخ معماری و شهرسازی ایران، سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران.
-   جوادی آملی، عبدالله (1393) تسنیم، نشر اسراء، قم.
-   چامسکی، نوام ( 1377) زبان و ذهن، ترجمه کورش صفوی، هرمس، تهران.
-   چامسکی، نوام (بی‌تا) زبان‌شناسی دکارتی، ترجمه احمد طاهریان، هرمس، تهران.
-   حبیبی، سیدمحسن و ملیحه مقصودی (1388) مرمت شهری، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
-   حجت، مهدی (1380) میراث فرهنگی در ایران، سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران.
-   حسینی طباطبایی، مصطفی (1358) متفکرین اسلامی در برابر منطق یونان، انتشارات قلم، تهران.
-   خمینی، سیدحسن (1390)  گوهر معنا (بررسی قاعدۀ وضع الفاظ برای ارواح معانی)، انتشارات اطلاعات، تهران.
-   داوری، رضا (1350) شاعران در زمانۀ عسرت، نیل، تهران.
-   داوری، رضا (1390) هنر و حقیقت، نشر رستا، تهران.
-   داوری، رضا (1392) شعر و همزبانی، نشر رستا، تهران.
-   دهخدا،  لغت نامه، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
-   سازمان عمران و بهسازی شهری (1382) هفت شهر (فصلنامه عمران و بهسازی شهری)، تابستان و پاییز، تهران.
-   سوسور، فردینان دو (1378) دورۀ زبانشناسی عمومی، ترجمه کورش صفوی، هرمس، تهران.
-   صلح‌جو، علی ( 1376) درباره ترجمه، مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
-   عباسی هرفته، محسن (1392) تبیین سنت حفاظت در مسجد جامع اصفهان، رساله دکتری دانشگاه هنر اصفهان.
-   فانی، کامران (1376) درباره ترجمه، مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
-   فرامرز قراملکی، احد (1392) روش‌شناسی مطالعات دینی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد.
-   گروه نویسندگان و مترجمان (1381) مجموعه مقالات زبان‌شناسی، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.
-   گنتزلر، ادوین (1380) نظریه‌های ترجمه در عصر حاضر، ترجمه علی صلح‌جو، هرمس، تهران.
-   لطفی‌پور ساعدی، کاظم (1364) مجموعه مقالات سمینار بررسی مسائل ترجمه، جهاد دانشگاهی، تهران.
-   لطفی‌پور ساعدی، کاظم (1374) درآمدی به اصول و روش ترجمه، مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
-   مارتینه، آندره (1380) مبانی زبان‌شناسی عمومی، ترجمه هرمز میلانیان، هرمس، تهران.
-   میونز ویناس، سالوادور (1387) نگره نگاهداشت معاصر، ترجمه فرهنگ مظفر و دیگران، گلدسته، اصفهان.
-   هیدگر، مارتین (1391) زبان، خانۀ وجود، ترجمه ناصر جهانبخش، هرمس، تهران.
-   یادگاری، زهره (1394) حفاظت فراکالبدی، رسالۀ دکتری دانشگاه هنر اصفهان.
-   یاکوبسن، رومن (1376) روندهای بنیادین در دانش زبان، ترجمه کورش صفوی، هرمس، تهران.
-           یوکیلهتو، یوکا (1387) تاریخ حفاظت معماری، ترجمه محمدحسن طالبیان و خشایار بهاری، انتشارات روزنه، تهران.