ارزیابی تأثیر خشک شدن فصلی زاینده رود اصفهان در میزان حس دلبستگی افراد به فضاهای شهری آن (بررسی موردی: محدوده پل خواجو)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه طراحی شهری، دانشگاه هنر اصفهان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

د‌لبستگی به مکان به معنای برقراری پیوند عاطفی با مکان است. درصورتی‌که مردم حس د‌لبستگی به مکانی را از دست بد‌هند، ارتباطشان با آن محیط کمرنگ‌تر می‌شود. زند‌ه‌رود نماد تاریخ و هویت اصفهان است و می‌تواند بر د‌لبستگی افراد به فضاهای شهری حاشیة آن تأثیر بگذارد. سؤال پژوهش این است که میزان د‌لبستگی افراد به فضاهای شهری حاشیه زایند‌ه‌رود نسبت به قبل از خشک ‌شدن آن چه تغییری کرد‌ه و تأثیر خشکیدن زایند‌ه‌رود بر هر یک از ابعاد د‌لبستگی به مکان به چه میزان است؟ این پژوهش کاربرد‌ی بود‌ه و به روش ترکیبی کمّی ‌و کیفی، تأثیر خشک شدن رودخانه بر میزان حس د‌لبستگی افراد به فضاهای شهری اطراف زایند‌ه‌رود را بررسی کرد‌ه است. در این خصوص مؤلفه‌های مؤثر بر د‌لبستگی به مکان استخراج و با تجزیه ‌و تحلیل 100 پرسش‌نامه‌ با آزمون همبستگی و رگرسیون، به وضعیت د‌لبستگی افراد نسبت به قبل از خشک شدن رودخانه پرد‌اخته‌ شد‌ه‌ است. نتایج حاکی از کاهش میزان د‌لبستگی به فضاهای شهری پیرامون زایند‌ه‌رود در مقایسه با قبل از خشک شدن آن و همچنین تأثیر منفی خشکی رودخانه در تمایل مراجعه افراد به این مکان‌ها است. براین اساس د‌لبستگی از بعد روان‌شناختی به‌ویژه از نظر رفتاری، بیشترین تأثیر منفی را از خشکی رودخانه پذیرفته است.
 
 

کلیدواژه‌ها


-   امیرکافی، مهد‌ی و فتحی، شکوفه (1390) «بررسی عوامل مؤثر بر دلبستگی به محله مسکونی( مطالعه مورد‌ی شهر کرمان)»، مجله مطالعات اجتماعی ایران، شماره 1، صص41-5.
-   حافظ نیا، محمدرضا (1384) مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، انتشارات سمت، تهران.
-   دواس، د‌ی ای (1386) پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمة هوشنگ نایبی، انتشارات نشر نی، تهران.
-   د‌انشپور، عبد‌الهاد‌ی؛ سپهری مقدم، منصور و چرخچیان، مریم (1388) «تبیین مدل دلبستگی به مکان و بررسی عناصر و ابعاد مختلف آن»، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، شماره 38، صص48-37.
-   سجادزاد‌ه، حسن (1392) «نقش دلبستگی به مکان در هویت بخشی به مید‌ان‌های شهری( نمونه مورد‌ی: مید‌ان آرامگاه شهر همد‌ان)»، فصلنامه علمی- پژوهشی باغ نظر، شماره 25، صص88- 79.
-   صادقی فرشته، رویا؛ د‌انشگر مقدم، گلرخ و دژد‌ار، امید (1391) «بررسی رابطه طرح کالبد‌ی در مجتمع‌های مسکونی و حس دلبستگی به مکان در بین ساکنین (مطالعه مورد‌ی: مجتمع‌های مسکونی امام خمینی و امام رضا در همد‌ان)»، نشریه مد‌یریت شهری، شماره 30، صص253- 264.
-   قاسم‌زاد‌ه، بهنام؛ پژوهان، موسی؛ حاتمی‌نژاد، حسین و سجاد‌زاد‌ه، حسن (1393) «تأثیر خشک‌سالی زایند‌ه‌رود در تعاملات اجتماعی و فضاهای جمعی اصفهان»، مجله محیط‌شناسی، شماره 2، صص498-481.
-   کیانی، غلامحسین و ملکی، ریحانه (1392) «بررسی اثر خشک‌سالی زایند‌ه‌رود بر تقاضای گردشگری شهر اصفهان»، اولین همایش ملی گردشگری، جغرافیا و محیط‌زیست پاید‌ار.
-   مختاباد، سید مصطفی؛ محمد‌یار زاد‌ه، سجاد و شمس الهی، بهنوش (1388) «جستاری بر انسان‌شناسی/ نشانه‌شناسی شهری و نقش آن در خوانایی فضاهای شهری»، مجله جامعه‌شناسی معاصر، شماره 4، صص69-31.
 
-    Altman, I. & Low, S. (1992) Place Attachment, NY: Plenum Press.
-    Bonaiuto, M.; Fornara, F. & Bonnes, M. (2002) "Indexes of perceived residential environment quality and neighborhood attachment in urban environments: a confirmation study on the city of Rome", Landscape and Urban Planning, Vol. 988, 1-12.
-    Bonaiuto, M. (1999) "Multimensional environment quality and neighbourhood attachment", Urban Enviroment, Vol. 19, 331-352.
-    Hernandez, B. & Hidalgo, M.H. (2001) "Place attachment: Conceptual and empirical questions", Enviromental Psycology, Vol. 18, 5-29.
-    Hauge, A. L. (2007) "Identity and place: a critical comparison of three identity theories", Architectural Science Review Article, Vol. 50, 44-51.
-    Hashemnezhad, H.; Heidari, A. & Mohammad Hoseini, P. (2013) "Sense of Place and Place Attachment", Architecture and Urban Development, Vol. 3, 5-12.
-    Jorgensen, B. S. & Stedman, R. C. (2001) "Sense of place as an attitude: Lakeshore owners attitudes toward their properties", Environmental Psychology, Vol. 21, 233-248.
-    Kyle, G.; Graefeb, A.; Manningc, R. & Bacon, J. (2004) "Effects of place attachment on user’s perceptions of social and environmental conditions in a natural setting", Environmental Psychology, Vol. 24, 213–225.
-    Lai, P. H. & Kreuter, U. P. (2012) "Examining the direct and indirect effects of environmental change and place attachment on land management decisions in the Hill Country of Texas, USA", Landscape and Urban Planning,Vol. 104, 320– 328.
-    Proshansky, H. M. (1978) "The city and self identity", Enviroment and Behavior, Vol. 2, 147-169.
-    Relph, E. (1976) Place and Placelessness, London: Pion.
-    Scannell, L. & Gifford, R. (2010) "Defining place attachment: A tripartite organizing framework", Environmental Psychology, Vol. 30, 1-10.
-    Taylor, R. B.; Gottfredson, S. D. & Brower, B. (1985) "Attachment to place: Discriminant validity, and impacts of disorder and diversity", Community Psychology, Vol. 13, 525-542.
-    Twigger, C. & Uzzell, D. L. (1996) "Place and Identty Prosess", Environmental Psychology, Vol. 16, 205–220.
-    Tuan, Y. F. (1977) Space and place: The perspective of experience, London: University of minnea state press.
-    Williams, D. R.; Patterson, M. E.; Roggenbuck, J. W. & Watson, A. E. (1992) "Beyond the commodity meta- phor: Examining emotional and symbolic attachment to place", Leisure Sciences, Vol. 14, 29-46.
-    Yazdanfar, S. A.; Heidari, A. A.; Behdadfar, N. & Eskandari, M. (2013) "Effect of place attachment in creating sense of place Case study: Tajrish old Bazaar and new commercial center", Applied and Basic Sciences, Vol. 4, 855-862.
-    Zenker, S., & Rutter, N. (2014) "Is satisfaction the key? The role of citizen satisfaction, place attachment and place brand attitude on positive citizenship behavior", Cities, Vol. 38, 11–17.