معماری بومی در سکونتگاه های دره طالقان؛ نگاهی به مسکن روستایی طالقان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر تهران

2 کارشناس ارشد مرمت و احیای بناها و بافت های تاریخی، دانشگاه آزاد اسلامی، استان تهران

3 کارشناس ارشد معماری، دانشگاه شهید بهشتی

4 کارشناس ارشد معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

5 دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

چکیده

معماری روستایی ایران با توجه به قدمت چندهزار ساله آن مجموعه‌ای همگن و متناسب را تشکیل می‌دهد که در آن ارتباطات و کارکردها و نقش چندعملکردی فضاها در مسکن همواره به نحوی بوده است که به‌وضوح، نظام اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی روستا را به همراه مقتضیات جغرافیایی دربرگرفته است. گونه‌های موجود مسکن روستایی، از جمله ناحیة انتخاب‌شده در این پژوهش، از مصادیق بارز این ویژگی محسوب می‌شوند. در این مقاله، معماری روستایی در یکی از مناطق نسبتاً دست‌نخورده روستایی –حوزه طالقان- در 9 روستای منتخب این حوزه بررسی گردیده است. در این پژوهش روستاهایی انتخاب شده‌اند که بافت نسبتاً ارزشمندی دارند و از نظر معماری بومی درخور مطالعه و پژوهش - و در نتیجه یادگیری - هستند. در این بررسی، روستاهای منتخب در مقیاس‌های کلی و خرد از نظر نظام استقرار، جغرافیای تأثیرگذار، و همچنین سیما و بافت و مسکن مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. گونه‌شناسی مسکن روستایی این حوزه از دو دیدگاه تحلیل گردیده است: الف) ارزیابی الگوی فضایی- عملکردی؛ و ب) ارزیابی الگوی اقلیمی. مهم‌ترین ویژگی معماری بومی این منطقه را می‌توان بدین شرح خلاصه کرد: هماهنگی بافت و شکل‌گیری آن بر اساس زمین، ساماندهی فضاهای گوناگون مسکن روستایی با توجه به معیشت خانواده، عوامل اقلیمی و وضعیت اجتماعی، فرهنگی مردم.

کلیدواژه‌ها