تحلیل فرایند تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری اخلاقی برنامه‌ریزان و مدیران شهری براساس یافته‌های بررسی طرح تفصیلی منطقه 22 شهرداری تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر ایران، تهران، ایران

2 استادیار گروه برنامه‌ریزی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر ایران، تهران، ایران

چکیده

نقش برنامه‌ریزان و مدیران شهری به‌عنوان متخصصانی که مسئولیت تهیه، هدایت و اجرای برنامه‌های توسعه شهری را برعهده دارند، در جهت‌گیری برنامه‌ها غیرقابل انکار است. روابط و مناسبات کنشگران و توزیع قدرت میان آن‌ها که به تصمیم‌هایی مغایر با چارچوب اخلاق حرفه‌ای و درنتیجه عدم دستیابی به نتایج مورد انتظار منجر شده‌اند، چالش‌های اخلاقی متعددی به همراه دارد. نقطه شروع پژوهش، بررسی کدهای اخلاقی در برنامه‌ریزی شهری و تأثیر آن بر برنامه‌های توسعه شهری است. تصمیم‌سازی برنامه‌ریزان و تصمیم‌گیری مدیران در طرح تفصیلی منطقه 22 شهرداری تهران در دو بعد محتوایی و رویه‌ای مورد ارزیابی قرار گرفته ‌است. به‌منظور دستیابی به اهداف، از رهیافت کیفی بهره گرفته شده ‌است. یافته‌های حاصل از 15 مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با استفاده از نرم‌افزار MaxQDA طبقه‌بندی و با بهره‌گیری از روش تحلیل محتوای قیاسی تحلیل شده ‌است. براساس یافته‌های پژوهش، نفوذ جریان‌های دارای قدرت، تأثیر قابل توجهی بر جهت‌دهی طرح مغایر با اصول اخلاقی گذاشته ‌است. پیوند مدیران با یکدیگر و نهادهای سیاسی، دامنه انحصار‌‌ تصمیم‌ها را رقم زده ‌است و عدم هماهنگی میان مدیران و برنامه‌ریزان به‌وضوح ازسوی مشارکت‌کنندگان مطرح شده ‌است. غلبه ساختار تمرکزگرای حاکم بر نظام تصمیم‌گیری، وابستگی تصمیم‌ها به منفعت گروهی خاص را در پی داشته ‌است. به‌طور کلی به‌کارگیری موضوع‌های اخلاقی در برنامه‌ریزان، در سطح مطلوب‌تری ارزیابی شد و این تفاوت در دیدگاه مدیران، با اشاره به موضوع ملاحظات اجرایی توجیه شده ‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


 
الوانی، سیدمهدی (1382). مدیریت عمومی. تهران: نشر نی.
برک‌پور، ناصر (1381). نظریه‌های محتوایی و رویه‌ای شهرسازی. مجله مدیریت شهری، 10، 82-87.
پرچمی جلال، مجید و حیدری مهارلویی، رسول (1395). بررسی و تحلیل چالش‌های اخلاق حرفه‌ای در فرایند حل اختلاف قراردادهای پروژهشی و مشاوره پروژه‌های معماری و شهرسازی. اولین کنفرانس بینالمللی مطالعات اجتماعی فرهنگی و پژوهش دینی-غدیر، رشت.
جامعه مهندسان مشاور ایران (1384). آیین اخلاق حرفهای. دریافت شده از: http://irsce.org/.
خاکپور، براتعلی، قاضی، رضا و عبدالله‌پور، سجاد (1396). ارزیابی فرایند تهیه طرح‌های توسعه شهری براساس اصول اخلاق حرفه‌ای در شهرسازی (نمونه موردی: طرح راهبردی بافت فرسوده شهر یزد)، پنجمین کنفرانس ملی پژوهشهای کاربردی در مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری. تهران، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی.
صفری، حامد، زمانی، بهادر و ربانی خوراسگانی، علی (1399). تحلیل ابعاد و عوامل تأثیرگذار بر فرایند صورت‌بندی دستورالعمل اخلاق حرفه‌ای برنامه‌ریزی شهری در ایران. جغرافیا و برنامهریزی محیطی، 31 (4)، 43-70.
عباسی، رضوان و حقیقت نائینی، غلامرضا (1402). شناسایی و تحلیل محورهای غالب در تحقیقات مرتبط با اخلاق در برنامه‌ریزی شهری: مرور نظام‌مند پیشینه با روش تحلیل مضمون. دانش شهرسازی، (2) 7، 111-141.
علی اکبری، حسن و رمضانی، حسین (1391). بررسی پایه‌های نظری موضوع تصمیم‌گیری مبتنی بر اخلاق اسلامی. دو فصلنامه علمی-پژوهشی مدیریت اسلامی، 20 (1)، 149-174.
کاظمیان، غلامرضا، بحرینی، سیدحسین و حسینی دهاقانی، مهدی (1396). تحلیل چالش‌های تصمیم‌گیری اخلاقی مدیران شهری در طرح‌های توسعه شهری. نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، 22 (2)، 29-42.
معاونت برنامه‌ریزی و توسعه شهرداری منطقه 22 (1392). ره آورد خدمت، گزارش عملکرد دو سالانه شهرداری منطقه 22 مردادماه 1390 تا مردادماه 1392. تهران: معاونت برنامه‌ریزی و توسعه شهرداری منطقه ۲۲.
ملک‌پور اصل، بهزاد و دستواره، فرشته (1398). کدهای اخلاق حرفه‌ای در برنامه‌ریزی. فصلنامه توسعه پایدار محیط جغرافیایی، 1 (3)، 70-85.
سازمان نظام مهندسی ساختمان ایران (1395). نظامنامه رفتار حرفهای اخلاقی در مهندسی ساختمان. 02/100/15288، 1-9.
 
AICP (2016). Code of Ethics and Professional Conduct. Retrieved 1 April, 2016 from https://planning-org-uploaded-media.s3.amazonaws.com/document/AICP-Ethics-Revised-AICP-Code-Professional-Conduct-2016-04-01.pdf
 Atkinson, R., &  Flint, J. (2001). Accessing Hidden and Hard-to-Reach Populations: Snowball Research Strategies, Social Research UPDATE, 33, 1-4.
Campbell, H. (2012). ‘Planning ethics’ and rediscovering the idea of planning. Planning Theory, 11 (4), 379- 399.
Campbell, H., & Marshal, R. (1999). Ethical Frameworks and Planning Theory. International Journal of Urban and Regional Research, 23 (3), 464- 478.
Davidoff, P. (1965). Advocacy and pluralism in planning. Journal of the American Planning Association, 31 (4), 331–338.
Hallett, S. J. (1963). Ethical issues in urban planning and development. Boston: Boston University.
Hendler, S. (1995). Planning Ethics: A Reader in Planning Theory, Practice and Education. New Brunswick, NJ: Centre for Urban Policy Research, Rutgers, The State University of New Jersey, 1–10.
Howe, E., & Kaufman, J. (1979). The ethics of contemporary American planners. Journal of the American Planning Association, 45 (3), 243–255.
Johnson, B. J., Kay Peck, M., & Preston, S. A. (2017). City Managers Have Ethics Too? Comparing Planning and City Management Codes of Ethics. Journal of the American Planning Association, 83 (2), 183-201.
Kaufman, J. (1981). Ethics and planning: some insights from the outside. Journal of the American Planning Association, 47(2), 196–199.
Lauria, M., & Long, M. (2017). Planning Experience and Planners’ Ethics. Journal of the American Planning Association, 83(2), 202-220.
Marcuse, P. (1976). Professional Ethics and Beyond: Values in Planning. Journal of the American Institute of Planners, 42 (3), 264-274.
Mosher, W. E. (1938). Public administration: The profession of public service. The American Political Science Review, 32, 332-342.
Othengrafen, F. (2014). The Concept of Planning Culture: Analysing How Planners Construct Practical Judgements in a Culturised Context. International Journal of E-Planning Research (IJEPR), IGI Global, 3(2), 1-17. 
PIA (2020). Code of Professional Conduct. Retrieved 21 November, 2016 from https://www.planning.org.au/membershipinformationnew/code-of-professional-conduct.
Reddick, C. G., Demir, T., & Streib, G. (2018). The Professional MindSet of City Managers: Implications for Public Administration. Administration & Society, 52 (2), 1-26
Schott, R. L. (1976). Public administration as a profession: Problems and prospects. Public Administration Review, 36, 253-259.
Streib, G., & Rivera, M. (2005). Quantifying the knowledge of public management professionals: Developing an assessment tool for local government managers. Public Performance & Management Review, 28, 418-436.
Taylor, N. (1992). Professional ethics in town planning, what is a code of professional conduct for? TPR, 63(3), 227-241.
Wachs, M. (1982). Ethical Dilemmas in Forecasting for Public Policy. Public Administration Review, 42(6), 562-567.
Weitz, J. (2021). A Decision-making Framework for the Ethical Planning Practitioner. Urban Studies and Public Administration, 4 (2), 32-52.