تحلیل انگاره‌ منفعت عمومی در برنامه‌ریزی با روش‌ ردیابی نقشه‌نگارانه بررسی موردیِ یک برنامه‌ تغییر کاربری زمین در چمستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 استاد گروه طراحی و برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

برنامه‌ریزی نیازمند خودآگاهی درباره نقش‌اش در حفظ منافع خاص، در پس ادعای منفعت عمومی است. در ایران، به دلیل وارداتی بودن برنامه‌ریزی نوین در عرصه عمومی و بالیدن آن در بستری متفاوت از کشورهای دموکراتیک، اندیشیدن به انگاره منفعت عمومی به‌مثابه علّت غایی برنامه‌ریزی پیچیده‌‌تر است. در چنین بستری خودآگاهی برنامه‌ریزان از مسیر تأمل بر آنچه تا کنون در واقعیتِ این بستر اتفاق افتاده ممکن می‌شود. هدف این پژوهش برداشتن گامی برای نزدیک شدن به واقعیت برنامه‌ریزی ایرانی و ربط آن به انگاره منفعت عمومی، با تمرکز بر یک برنامه تغییر کاربری زمین در شهر چمستان است. برای دستیابی به این هدف، این پژوهش از روش‌ردیابی نقشه‌نگارانه استفاده می‌کند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که در فرایند این برنامه، سه سرهم‌بندی هم‌منفعت با مناسبات قدرت، دانش و سوژه‌سازی مختلف شکل گرفته‌اند. هر سرهم‌بندی در توجیه عمومی بودن منافع موردنظرش، تمام قدرت و اختیارات خود را (همچون حق صدور مجوز، حق رأی، قدرت مالی) بکار می‌گیرد، اسناد کارشناسی و دانش جدید (همچون طرح امکان‌سنجی، طرح ارزیابی اثرات زیست محیطی) تولید و یا به دانشی از پیش موجود استناد می‌کند و به سوژه‌سازی از «خود» و از «دیگری» دست می‌زند. در نهایت آنچه سرنوشت این برنامه را رقم می‌زند، نه منفعت عمومی، که مناسبات و بازی‌های قدرت بین سرهم‌بندی‌ها برای دفاع از منافع‌شان است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

نامه معماری و شهرسازی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 09 آبان 1401

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار