نهادهای مردمی ایرانی چگونه می‌توانند شهرسازی را اصلاح کنند؟ بررسی موردی در محلۀ شوش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار مدعو در گروه شهرسازی، دانشکده هنر معماری، دانشگاه آزاد تهران-جنوب، تهران، ایران

چکیده

شهرسازی رسمی معمولاً مبتنی بر تعریفی از عقلانیت است و نظریات مبین زندگی غیررسمی و فاقد چنان عقلانیتی همچنان در حاشیۀ شهرسازی رسمی مانده و امکان اثرگذاری تجربۀ غیررسمی و عملی عاملان بر شهرسازی رسمی در ایران کمتر مورد توجه بوده است. این پژوهش بر آن است تا سازوکار اثرگذاری دانش تجربی فضاهای غیررسمی بر شهرسازی را با استفاده از نظریۀ ساختاریابی گیدنز نشان دهد. از این‌‌رو با بازخوانی برخی نظریات شهرسازی مقاومت‌جو، بر اساس نظریۀ گیدنز، توان ساختاریابی اقدامات غیررسمی و ناخودآگاه مردم و نهادهای مردمی را تبیین و نمونۀ چنین سازوکاری را نشان خواهد داد. این هدف در یک مطالعۀ موردی در محلۀ شوش تهران دنبال خواهد شد که در آن اقدامات سمن‌ها (به نمایندگی از نهادهای مردمی) و نهادهای رسمی در طول زمان ارزیابی و مقایسه خواهند شد. برای ارزیابی میزان دقت نهادها در پرداختن به معضلات اساسی از اصول تحلیل عاملی (با اصلاحات لازم برای کاربرد در زمینه مفهومی) استفاده شده است. مطالعه نشان داد که سمن‌های فرهنگی در شناسایی معضلات اساسی محله و انجام اقدامات متناسب پیشگام نهادهای رسمی و احتمالاً به شکلی مکتوم بر آنها اثرگذار بوده‌اند. این شیوۀ یادگیری از دانش عملی و ناخودآگاه، قابل شناسایی در دیگر حوزه‌های سیاست‌گذاری یا تعمیم به آنها به نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  • بحرینی، سیدحسین (1378). تجدد، فراتجدد و پس از آن در شهرسازی. تهران: دانشگاه تهران.
  • پازوکی، شهرام (1395). نظری به عمل؛ چند گفتار در باب نسبت نظر و عمل. تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
  • پرلمن، جانیس (1397). فاولا، چهار دهه زندگی بیمناک در سکونتگاه‌های غیررسمی ریودوژانیرو (مترجم: کیومرث ایراندوست و گلایول مکرونی). سننندج: انتشارات دانشگاه کردستان (نشر اصلی اثر: 2010).
  • حاجی‌علی‌اکبری، کاوه؛ و شفیعی، امیر (1397). توسعۀ محله‌ای، چارچوبی برای محله‌های ناکارآمد شهر تهران. تهران: انتشارات مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
  • دفتر توسعۀ محله‌ای شوش، مظاهری و مطهری (1398). برنامۀ توسعۀ محلی شوش. تهران: ستاد بازآفرینی پایدار کلانشهر تهران.
  • دیویی، جان (1390). هنر به منزلۀ تجربه (مترجم: مسعود علیا). تهران: ققنوس (نشر اصلی اثر: ۱۹۳۴)
  • زبردست، اسفندیار (1396). کاربرد روش تحلیل عاملی اکتشافی (EFA) در برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای؛ موردپژوهی: سنجش وضعیت پایداری اجتماعی در کلانشهر تهران. هنرهای زیبا، 22(2)، 185-518.
  • سازمان نوسازی تهران. تاریخچۀ سازمان نوسازی شهر تهران. دریافت شده از https://nosazi.tehran.ir/Default.aspx?tabid=1033 در دی ماه 1399.
  • سرور، رحیم و میرزایی‌نیا، الناز (1390). ارزیابی تدثیرات تاثیرات اجتماعی پروژۀ احداث و تکمیل سرای محلۀ مظاهری. تهران: معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقۀ 15 تهران.
  • صفحۀ اینستاگرام جمعیت امام علی@ imamalisociety
  • طرح و آمایش (دفتر مهندسان مشاور) (1384). طرح تفصیلی منطقۀ 15. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.
  • کانال تلگرام جمعیت امام علیme/imamalisociety
  • کاویانفر، حسین (1394). گزارش طرح رصد کیفیت زندگی محلۀ شوش. تهران: معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران.
  • مهندسین مشاور لیان طرح و نقش آراد (1395). سند ویژۀ نوسازی محلۀ شوش. تهران: دفتر خدمات نوسازی و توسعۀ محله‌ای شوش.
  • وزارت راه و شهرسازی (1398). متوسط قیمت یک متر مربع آپارتمان در سطح شهرهای شهرهای منتخب کشور طی طی سالهای سالهای 1370 لغایت اسفند ماه 1397. دریافت از https://www.mrud.ir، در تاریخ دی ماه 1399.
  • وزرات راه و شهرسازی (1399). خلاصۀ گزارش بازار مسکن. دریافت از https://www.mrud.ir، در دی ماه 1399.

 

  • Baum, H. (2015). Planning with half a mind: Why planners resist emotion. Planning Theory & Practice, 16(4), 498–516. (10.1080/14649357.2015.1071870).
  • Bayat, A. (2010). Life as Politics: How Ordinary People Change the Middle East. Stanford: Stanford University press.
  • Bayat, A. (2009). Middle Eastern Megacities: Social Exclusion, Popular Movements and the Quiet Encroachment of the Urban Poor. Koonings, Kees & Dirk Kruijt (eds.) Megacities the Politics of urban Exclusion and Violence in the Global South. London: Zed Books.
  • Bayat, A. (1997). Street Politics, Poor people Movements in Iran. New York: Columbia University Press.
  • Danesi, M. & Paul P. (1999). Analyzing Cultures; an Introduction & Handbook, Bloomington & Indianapolis: Indiana University Press.
  • Friedmann, J. (1987). Planning in the Public Domain; from Knowledge to Action. Princeton: Princeton University Press.
  • Giddens, A. (1984). The Constitution of Society. Cambridge: Polity Press.
  • Gibbs, B.J. (2013). Structuration Theory, in Britannica (available in: https://www.britannica.com/topic/structuration-theory)
  • Hatch, M.J. (2011). Organizations; A Very Short Introduction. Oxford University Press: Oxford & New York.
  • International Monetary Fund (2020). Islamic Republic of Iran's Profile. Retrieved from https://www.imf.org/en/Countries/IRN. Accessed on Dec. 2020.
  • Jauhiainen, S., Eyvazlu, D., Salavati, B. (2020). Afghans in Iran: Migration Patterns and Aspirations. Turku: publications of the department of geography and geology of university of Turku.
  • Kaspersen, L.B. (2000). Anthony Giddens; An Introduction to a social Theorist. Blackwell: Oxford & Malden.
  • Keyder, C. (2005). Globalization and Social Exclusion in Istanbul. International Journal of Urban and regional research, 29(1), 124-134.
  • Miraftab, F. (2009). Insurgent planning: Situating radical planning in the global south. Planning Theory, 8(1), 32–50.
  • Monaghan, J., & Just, P. (2000). Social & Cultural Anthropology; A Very Short Introduction. New York: Oxford University Press.
  • Roy, A. (2009). Strangely familiar: Planning and the worlds of insurgence and informality. Planning Theory, 8(1), 7-11.
  • Sorensen, A. (2003). The Making of Urban Japan: Cities and Planning from Edo to the Twenty-first Century. London: Routledge.
  • Tucker, J. (2017) City-stories: Narrative as diagnostic and strategic resource in Ciudad del Este, Paraguay. Planning Theory, 16(1), 74-98. (10.1177/1473095215598176).
  • Watson, V. (2012) Planning and the “stubborn realities” of global South-East cities: Some emerging ideas. Planning Theory, 12(1), 81–100. (10.1177/1473095212446301).
  • Winkler, T. (2006) Reimagining inner-city regeneration in hillbrow, Johannesburg: identifying a role for faith-based community development. Planning Theory & Practice, 7(1), 65–97.
نامه معماری و شهرسازی
دوره 14، شماره 35
تیر 1401
صفحه 47-64

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار