Rereading the Historical Developments of Kerman City Emphasizing the Explanation of the Spatial Structure of the City from the Foundation to the End of the 4th Hijri Century

Document Type : Original Article

Author

Assistant Professor, Department of Historical Buildings and Urban Fabrics, Research Institute of Cultural Heritage and Tourism, Tehran, Iran

Abstract

The city of Kerman was founded in ancient times. This city, like many cities, has changed along with historical events, and that's why the reading of the distant past of the city is associated with a lot of ambiguity, which is related to the lack of sources, documents and evidence. The majority of the knowledge about the urban characteristics of Kerman is related to the Safavid and Qajar periods, as many repairs and transformations occurred in the city in these later eras. Urban development and constructions of these periods mainly replaced older buildings and spaces and did not leave many traces of the past. In this article, the developments of the city until the fifth Hijri century are examined, which includes before the Sassanid kingdom until the reign of the Samanids and Byyieds in the Kerman region. The questions are: How and with what pattern did the developments in the city of Kerman occur from its foundation to the fifth Hijri century? And what spatial composition and elements did the city have in each period? The study of Kerman's foundation and urban developments is carried out with the interpretive-historical method and by searching in historical books and examining architectural and urban evidence and remains. Historical reports are vague and general, and as a result, they need precision and interpretation so that urban concepts can be extracted from them. Also, the evidence left from the discussed periods is very little. The aim of the research is to understand the spatial structure of the city in each period and the pattern of its changes. The city of Kerman with the name "Beh-Ardeshir" was built during the time of Ardeshir Babkan on an old village. This work was done by building fortresses on a hill and building a walled city in the eastern area of the plain. This city was in the chain of early Sassanid cities. From the beginning, the city had an economic and defensive position. The spatial structure of Beh Ardeshir with minor changes in architectural and urban elements and social context was preserved until the first Hijri centuries. Except for the addition of the Jame Atiq Mosque and some other buildings, they did not bring about a significant change in the shape and design of the city. In the 4th Hijri century, when this city became the center of the region under the Samanid ruler's control, it experienced further developments and expansions. From this point, the spatial organization of the city included fortresses, Sharstan (enclosed by a fence) with four gates on four sides, gardens connected to the city and villages around where people lived and worked. This development marks a step towards the growth and development of the spatial and physical organization of the city, which had laid the groundwork for the development of Kerman city in the following periods.

Keywords

Main Subjects

References

ابن‌‌اثیر، عزالدین (1385). تاریخ کامل (مترجم: سیدحسین روحانی)، جلد 4، چاپ سوم. تهران: اساطیر.
ابن‌‌اسفندیار، بهاءالدین محمدبن حسن (1366). تاریخ طبرستان (تصحیح عباس اقبال). تهران: کلالۀ خاور.
ابن‌‌حوقل (1366). صوره الارض (مترجم: دکتر جعفر شعار). تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
ابن‌‌رسته، احمدبن عمر (1380). الأعلاق‌‌النفیسه (مترجم: حسن قره‌‌چانلو)، چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
ابوحامد کرمانی، افضل‌‌الدین (1373). سلجوقیان و غز در کرمان. تحریر محمدبن ابراهیم خبیصی (مقدمه، تصحیح و تحشیۀ محمدابراهیم باستانی پاریزی)، چاپ دوم. تهران: کورش.
اشرف، احمد (1353). ویژگی‌‌های تاریخی شهرنشینی در ایران دورۀ اسلامی. جداشمار از نامۀ علوم اجتماعی. دورۀ اول.
اصطخری، ابواسحق ابراهیم (1347). مسالک و ممالک (به‌‌کوشش ایرج افشار). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
اعثم کوفی، محمدبن علی‌‌بن  (1372). الفتوح (مترجم: محمدبن احمد مستوفی هروی، مصحح غلامرضا طباطبایی مجد). تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
افضل‌‌الدین کرمانی، احمدبن حامد (1356). عقدالعلی للموقوف‌‌الأعلی (تصحیح و اهتمام علی‌‌محمد عامری نائینی). تهران: روزبهان و کرمان: دانشگاه کرمان.
امیرحاجلو، سعید، امامی، سیدمحمدامین، آقاگلی، داوود، و ریاحیان، رضا (1399). معرفی و طبقه‌‌بندی و ساختارشناسی کاشی‌‌های زرین‌‌فام یافت شده از قلعه دختر کرمان. پژوهۀ باستان‌‌شناسی، ۲ (۶)، 1-24.
امینی، امین (1395). سکه‌‌های ایران پیش‌از اسلام در موزۀ مرکزی آستان قدس رضوی. تهران: پازینه، با همکاری سازمان کتابخانه‌‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
اهری، زهرا (1395). تأملی بر مفهوم ساختار و چگونگی شناسایی آن در شهر ایرانی پیش‌از دوران مدرن. فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی، 1، 45-68.
بارتلد، و (1308). تذکرۀ جغرافیای تاریخی ایران (مترجم: حمزۀ سردادور). طهران: چاپخانۀ اتحادیه.
باستانی پاریزی، محمدابراهیم (1335). راهنمای آثار تاریخی کرمان. تهران: اداره کل فرهنگ کرمان.
باستانی پاریزی، محمدابراهیم (بهار و تابستان 1338). ابنیۀ دختر، قلعه دختر کرمان. نشریۀ باستان‌‌شناسی، 1 و 2، 105-137.
باستانی پاریزی، محمدابراهیم (1366). شهرهای ایران (به‌‌کوشش محمدیوسف کیانی)، جلد 2. تهران: جهاد دانشگاهی، 195-206.
باستانی پاریزی، محمدابراهیم (1373). در سلجوقیان و غز در کرمان. افضل‌‌الدین ابوحامد کرمانی (تحریر محمدبن ابراهیم خبیصی)، چاپ دوم. تهران: کورش.
برونر، کریستوفر (1393). تقسیمات جغرافیایی و اداری: ماندگاه‌‌ها و اقتصاد. تاریخ ایران کمبریج، گردآورنده احسان یارشاطر (مترجم: حسن انوشه)، جلد سوم، قسمت دوم، چاپ ششم. تهران: امیرکبیر، 149-188.
بی‌‌نا (1361).  حدودالعالم الی‌‌المشرق والمشرق (به‌‌کوشش منوچهر ستوده). تهران: کتابخانۀ طهوری.
پوراحمد، احمد (1370). جغرافیا و ساخت شهر کرمان. تهران: جهاد دانشگاهی.
جیهانی، ابوالقاسم‌‌بن احمد (1368). اشکال‌‌العالم (مترجم: علی‌‌بن عبدالسلام کاتب، مقدمه و تصحیحات فیروز منصوری). مشهد: آستان قدس رضوی و شرکت به‌‌نشر.
حمزۀ اصفهانی، حسن (1346). تاریخ پیامبران و شاهان (سنی ملوک الأرض و الأنبیاء) (مترجم: جعفر شعار). تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
دریایی، تورج (1388). شهرستان‌‌های ایرانشهر (مترجم: شهرام جلیلیان). تهران: توس.
دوستخواه، عبدالجلیل (1371). اوستا، کهن‌‌ترین سرود و متن‌‌های ایرانی، جلد 2. تهران: مروارید.
ریاحیان گهرتی، رضا (1398). نویافته‌‌های قلعه اردشیر و دختر شهر کرمان. مجموعه مقاله‌‌های چهارمین همایش ملی باستان‌‌شناسی ایران. بیرجند: دانشگاه بیرجند.
ریاحیان گهرتی، رضا (1399). گمانه‌‌زنی به‌‌منظور تدقیق عرصه و حریم قلعه اردشیر و دختر کرمان. مجموعه مقالات گردهمایی سالانۀ باستان‌شناسی ایران (گردآورنده: روح‌‌الله شیرازی). تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی، 403-412.
سایکس، سرپرسی (1363). سفرنامۀ سرپرسی سایکس یا هزار میل در ایران (مترجم: حسین سعادت‌‌نوری). تهران: لوحه.
سرفراز، علی‌‌اکبر و محمود تیموری (1392). بازشناسی سازمان فضایی شهر ساسانی بیشاپور با تکیه بر یافته‌‌های باستان‌‌شناسی. هنر و تمدن شرق، ۱ (۱)، 9-16.
شاه‌‌محمدپور، علیرضا (1393). الگوی طراحی شهری بیشاپور. مطالعات معماری ایران، 6 (4)، 107-125.
فرای، ریچارد. ن (1388). عصر زرین فرهنگ ایران (مترجم: مسعود رجب‌‌نیا). چاپ چهارم، تهران: سروش.
کالینز، پاول (1396). کوه‌‌ها و دشت‌‌ها، ایران باستان و بین‌‌النهرین (مترجم: عباس مقدم). تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری.
کمانداری، محسن (1400). بررسی سیر تحولات تاریخی شهر و بافت کهن کرمان از ساسانیان تا قاجاریه. جغرافیا و روابط انسانی، ۴ (2)، 121-142.
گالدیری، اوژن (1370). مسجد جامع اصفهان (مترجم: عبدالله جبل‌‌عاملی). اصفهان: مرکز میراث فرهنگی اصفهان.
گوبه، هانس (1365). ارگ بم (مترجم: کرامت‌‌الله افسر). در نظری اجمالی به شهرنشینی و شهرسازی در ایران (به‌‌کوشش محمدیوسف کیانی). تهران: چاپ ارشاد با همکاری هواپیمایی حمهوری اسلامی ایران (هما)، 302-319 .
لسترنج، گای (1377). جغرافیای تاریخی سرزمین‌‌های خلافت شرقی (مترجم: محمود عرفان). چاپ سوم، تهران: علمی و فرهنگی.
لینچ، کوین (1381). تئوری شکل شهر (مترجم: سیدحسین بحرینی). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مقدسی، ابوعبدالله محمدبن احمد (1361). احسن‌‌التقاسیم فی معرفه‌‌الأقالیم، جلد 2 (مترجم: علینقی منزوی). تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
مرادی، اصغرمحمد (1378). کنکاشی پیرامون شهر قدیم کرمان. مجموعه مقالات دومین کنگرۀ تاریخ معماری و شهرسازی ایران (به‌‌کوشش باقر آیت‌‌الله‌‌زادۀ شیرازی). تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور، 325-364.
مستوفی، حمدالله‌‌بن ابی‌‌بکر محمدبن نصر (1336). نزهه‌‌القلوب (به‌‌کوشش محمد دبیرسیاقی). تهران: کتابخانۀ طهوری.
مستوفی، حمدالله‌‌بن ابی‌‌بکر (1394). تاریخ گزیده (به‌‌اهتمام عبدالحسین نوایی). چاپ ششم، تهران: امیرکبیر.
ملک‌‌شهمیرزادی، صادق (1378). ایران در پیش‌از تاریخ، باستان‌‌شناسی ایران از آغاز تا سپیدهدم شهرنشینی. تهران: سازمان میراث فرهنگی.
منتظری، مرجان، لعیا جهانشاهلو و حمید ماجدی (1396). تحولات ساختار فضایی کالبدی شهر یزد و عوامل مؤثر بر آن. مطالعات محیطی هفت‌‌حصار، 21، 27-42.
منشی کرمانی، ناصرالدین (1328). سِمط‌‌العلی للحضره‌‌العُلیا (به‌‌تصحیح و اهتمام: عباس اقبال) (تحت نظر: محمد قزوینی). طهران: شرکت سهامی چاپ.
منصوری، سید امیر (1386). دو دورۀ فضایی در شهر ایرانی: قبل‌وبعد از اسلام، با استعانت از شواهد تحولات شهر کرمان. باغ نظر، 7، 49-60.
مهریار، محمد (1374). سیر تحولات معماری مسجد جامع ساوه. مجموعه مقالات تاریخ معماری و شهرسازی ایران ـ ارگ بم. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
وزیری کرمانی، احمدعلی‌خان (1340). تاریخ کرمان یا سالاریه (تصحیح و تحشیۀ و مقدمۀ محمدابراهیم باستانی پاریزی). تهران: دانشگاه تهران.
وزیری کرمانی، احمدعلی‌خان (1345). جغرافیای مملکت کرمان (به‌‌کوشش محمدابراهیم باستانی پاریزی). نشریۀ فرهنگ ایران‌‌زمین، 14، 5-87.
هوف، دیتریش (1365). شهرهای ساسانی (مترجم: محمدرحیم صراف). تهران: بینا.
 
Bacon, E. N. (1976). Design of Cities. New York: Penguin Books.
Groat, L., & Wang, D. (2013). Architectural Research Methods, Second edition. New Jersey: John Wiley and Sons.
Karimi, K. (1997). The Spatial Logic of Cities in Iran and United Kingdom. 1st International Space Syntax Symposium, London.
Mumford, L. (1961). The City in History, Its Origins, Its Transformation and Its Prospects. New York: Harcourt, Brace and World.
Sandalack, B., & Nicolai, A. (2013). Time, Place and Structure: Typo- Morphological Analysis of Three Category Neighborhoods. In Kirsten Valentine Cadieux and Laura Taylor (Eds.), Landscape and the Ideology of Nature in Exurbia: Green Sprawl (185-215). Routledge.
Vance, J. E. (1977). This Scene of Man, the role and structure of the city in the geography of Western civilization. New York: Harper’s College Press.
Wiedmann, F., Salama, A. M., & Thierstein, A. (2012). Urban Evolution of the City of Doha: An Investigation into the Impact of Economic Transformations on Urban Structures. METU Journal of Faculty of Architecture, 35, 35-61.
Journal of Architecture and Urban Planning
Volume 16, Issue 42
March 2024
Pages 65-86

Files

Share

How to cite

Statistics