TY - JOUR ID - 124 TI - هنجار مادی: نظام مدیریت آب در اصفهان صفوی JO - نامه معماری و شهرسازی JA - AUP LA - fa SN - 2717-1299 AU - محمودیان, صفا AU - قیومی بیدهندی, مهرداد AD - کارشناس ارشد مطالعات معماری ایران، دانشگاه شهید بهشتی AD - استادیار دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی Y1 - 2013 PY - 2013 VL - 5 IS - 10 SP - 141 EP - 153 KW - تاریخ شهر KW - اصفهان صفوی KW - مدیریت سنتی آب KW - نظام آب DO - 10.30480/aup.2013.124 N2 - شهر اصفهان صفوی را از منظرهای گوناگونی می‌توان قرائت کرد. یکی از این منظرها نظام مدیریت آب است. حیات پایتخت صفوی هم به حیات زمین‌های زراعی پیرامون آن وابسته بود و هم به گردش آب در شهر. درخشش اصفهان صفوی بی‌تردید مرهون نظام استوار مدیریت آب است، که تاکنون کمتر به آن توجه شده است. در این مقاله، با رویکردی انسان‌شناسانه و با روش تفسیری‌ـ تاریخی، به مهم‌ترین جنبه‌های مادّی و غیرمادّی نظام مدیریت کلان آب در اصفهان صفوی می‌پردازیم. در نظام مدیریت آب در اصفهان صفوی، مادی‌ها را بنا بر قواعدی در شهر می‌گرداندند؛ هم بهرة مصرفی از آنها می‌گرفتند و هم بهره در فضاسازی شهری؛ سپس آب را به‌کفایت به مزارع می‌رساندند. حصول چنین نتیجه‌ای، گذشته از مهندسی دقیق آب (که موضوع این مقاله نیست)، از طریق تعیین حقابه‌ها و نظارت دقیق بر اجرای آنها با توجه به نیازها و اوضاع آب‌وهوایی و قوانین فقهی ممکن می‌شد. چنین مدیریتی مستلزم تدبیر در اقتصاد آب بود که آن را با ابتنا بر فروش و وقف آب و قوانین فقهی مربوط به آن اداره می‌کردند. تشکیلات مدیریت آب نیز بسیار مهم بود و میرابی از مهم‌ترین مشاغل دستگاه صفوی شمرده می‌شد. در اواخر دورة صفویه، همة مراتب نظام مدیریت آب دچار خلل و فساد شد و رفته‌رفته فروریخت.     UR - http://aup.journal.art.ac.ir/article_124.html L1 - http://aup.journal.art.ac.ir/article_124_332b9dc12f46e67d3536c1929c7fa5fd.pdf ER -